Listen Now

De term 'genocide' wordt vaak toegepast, maar wat betekent het eigenlijk? Wat maakt iets een genocide? We gaan in gesprek met Thijs Bouwknegt, onderzoeker bij het NIOD Instituut voor Oorlogs-,Holocaust- en Genocidestudies. Hij richt zich op de geschiedenis van massaal geweld en transnational justice. Hij was daarnaast onder andere betrokken bij het Rwanda-tribunaal. Hoe houdt hij zich staande als onderzoeker van deze geschiedenis? Let op: deze aflevering bevat verwijzingen naar (massa en volkeren-)moord en martelingen.

Tijdens de bezetting van Nederland in de Tweede Wereldoorlog werd de Joodse Raad ingevoerd. Het was een schakelstuk tussen de bezetters en de Joodse bevolking van dit land. Na de oorlog was het makkelijk oordelen over haar doen en laten. De vele mythes rond de Raad gaan over eigenbelang en opportunisme. Om meer te weten te komen over de Raap reisden we af naar Leiden om te spreken met Bart van der Boom. We spraken hem al eerder over het 'onderzoek' naar het verraad van Anne Frank, en hij wilde ons nog wel een keer te woord staan over zijn eigen net gepubliceerde 'De Politiek van het Kleinste Kwaad'. Wellicht ten overvloede, maar deze aflevering bevat verwijzingen naar de Holocaust, Jodenvervolging en genocide.

'Mon Dieu!' In de vorige aflevering kon je horen dat het niet al te best ging met de pogingen van Oranje om iets van het leven te maken. Kan hij na aankomst in Holland het tij keren?

Wilhelmus van Nassau zijn Tim en Paul van Duitschen bloed. Vandaag hebben we het over Vader des Vaderlandsch Willem van Oranje. Dat doen we niet alleen, want we hebben de eer René van Stipriaan te mogen ontvangen - auteur van het net verschenen 'De Zwijger. Het leven van Willem van Oranje'. Want por que is hij altijd de koning van Hispanje aan het eren? En hoezo is juist híj de man die de opstand tegen Filips II gaat leiden?

Tim en Paul hebben het weleens koud. Vanwege de gasprijzen raken we de thermostaat ook niet meer aan, dus zitten we vandaag met bibberende benen achter de microfoon. Waarom? Poolexpedities zijn al lange tijd een fascinatie van ons - Paul schreef er zelfs zijn masterscriptie over. We varen naar Terra Australis Incognita om het te hebben over bevroren vingers, sneeuwblindheid en de sledehonden van Amundsen. We hebben Adwin de Kluyver te gast, zuidpoolexpert en auteur van 'Niemandsland', en wij zijn enorm fan van dat boek. Dus trek je Tim en Paul Supportsjaal aan en Wim Hof eat your heart out. Afbeelding: The Endurance in the ice, spring 1915, James F. Hurley (1915), National Maritime Museum. Meer weten?: - A. de Kluyver, Niemandsland (2021). - E. Leanne, 'Antarctica in fiction', Imaginitive Narratives of the far south (2012). - D. Day, Antarctica. A Biography (2012). - J. Stewart, Antarctica. An Encyclopedia (2011). En natuurlijk de primaire verslagen van Shackleton, Amundsen, Scott en anderen. Contact ons voor meer!

Tim en Paul lazen in de krant over een woord wat wél of níet gebruikt wordt. Er is nogal wat om te doen geweest, de nieuwe tentoonstelling in het Rijksmuseum over de Indonesische onafhankelijkheid. Maar hoe zet je zo'n tentoonstelling in elkaar? Welke keuzes worden er gemaakt, en wat zijn de discussies die gevoerd worden? We nemen een kijkje achter de schermen met Marion Anker, Junior Conservator Geschiedenis en mede-samensteller van de tentoonstelling Revolusi. Afbeelding: Indonesische nationalisten rijden door de straten met het affiche ‘Boeng, Ajo Boeng’. Foto uit Life, 12 november 1945. Onbekende fotograaf. Meer weten? - David van Reybrouck, Revolusi! (2021)

Tim & Paul snappen heel veel dingen niet. Zo ook de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. Het staat wel in de Canon en er is een level over in Age of Empires II dus we móeten er iets van weten. We worstelen ons door de Jannen en Jacoba's, Margaretha en Phillipsen van verschillende vorstenhuizen. En dat doen we gelukkig niet alleen: we spreken met Margreet Brandsma, die recent in Leiden promoveerde op Margaretha van Bourgondië. Hou je stambomen vast, want daar gaan we! Meer weten: - M. Brandsma, Tussen twee dynastieën. Margaretha van Bourgondië (1374-1441), Gravin van Henegouwen, Holland en Zeeland (2022).

Hitler was een groot fan van Wagner. Albert Speer hield van megalomane bouwprojecten. Göebels en Leni Riefenstahl stonden aan de wieg van de Nazi-propagandafilm. Maar hoe werd cultuur in het Derde Rijk (1933-1945) beleefd? Was er sprake van weerstand, en wat gebeurde er met de belangrijke fascistische kunstenaars ná de oorlog? We spreken met dr. Mortiz Föllmer (UvA) over de cultuurbeleving in het Derde Rijk. Riemen vast, want het is een stevig stuk ideeëngeschiedenis. Meer weten: - M. Föllmer, Culture in the Third Reich (2020). - F. Boterman, Cultuur als Macht (2014). - B.G. Giath, Art, Culture and Media in the Third Reich (2002). Afbeelding: Bundesarchiv Bild 183-1982-1130-502, Nürnberg, Reichsparteitag, Lichtdom

Tim & Paul lezen weleens de krant. Soms staan daar dingen over geschiedenis is. En soms moeten we daar even kritisch naar kijken. Aflevering 1: Het Verraad van Anne Frank gast: Dr. Bart van der Boom Afbeelding: Passport photo Anne Frank, May 1942. Photo collection Anne Frank House, Amsterdam. Public Domain Work

Tim en Paul hebben de afgelopen tijd lang en hard gewerkt aan een speciale podcast in samenwerking met KRO-NCRV en NPO Radio 1, over het leven, werk en de nalatenschap van Anton de Kom. Schrijver, vader, verzetsheld, activist, vrijheidsstrijder, communist. Hij is de eerste Surinamer in de geschiedenis Canon van Nederland. Maar is hij daarmee ook onderdeel van ons collectieve geheugen? Zoek onze nieuwe podcast 'Strijden Ga Ik' snel op in je podcast app!

Wéér een lockdown. Maar speciaal voor de kerstdis hebben we een verhaal over middeleeuwse maatregelen, quarantaines en persconferenties. Grimmigheid en smerigheid, dat is ons beeld van de middeleeuwen. Lekker tussen de varkens rollebollen, slechte gezondheid en de pest. Dat beeld klopt natuurlijk niet helemaal, en gelukkig hebben we dr. Janna Coomans te gast om wat historische mythes te ontkrachten. En tot ons grote verdriet blijkt dat Monty Python and the Holy Grail geen documentaire is. Afbeelding: Pieter Brueghel de Oude, De Triomf van de Dood, 1562 (Museo del Prado). Meer weten?: - J. Coomans, Community, Urban Health and Environment in the Late Medieval Low Countries (2021). - J. Coomans & C. V. Weeda, Politics of Movement: Exploring Passage Points in Responses to COVID-19 and the Plague in the Fifteenth-Century Netherlands. Journal for the History of Environment and Society, 5 (2020). - F. Gies, Life in a Medieval City (2016).

Vriend van de show Maarten Zwiers is terug! We praten met hem over huifkarren, dysenterie en de Oregon Trail - oftewel de Frontier. Noord-Amerika is groot. Héél groot. En dat moest vanuit het oosten gekoloniseerd worden (want immers Manifest Destiny). Maarten neemt ons mee naar de prairies van het steeds verschuivende grensgebied van de Verenigde Staten. En passant hebben we het over videogames en Disneyland.

Hoewel Tim je zonder enige moeite alles kan uitleggen over luchtmachtdivisies, batmen, horsa gliders en krumlaufen wisten zowel hij als Paul precies vrij weinig over de slag om de Schelde. En wij zijn niet de enige - op Netflix heet de verfilming van deze slag 'The Forgotten Battle', dus dat zegt wel genoeg. Waarom weten we hier zo weinig over? En waarom zouden we er meer over móeten weten? We zijn te gast bij Tobias van Gent, docent aan University College Roosevelt en expert over deze slag. Hij legt ons uit waarom we Arnhem links kunnen laten liggen en het voortaan over Walcheren en West-Kapelle moeten hebben. Afbeelding: Sgt. Stiggens, 5th Army Film & Photographic Unit, Commandos Landing Near Flushing (1944), IWM BU 1244, Public Domain.

YESYESYES! We mogen weer! Vandaag zijn we op locatie in Het Scheepvaartmuseum. En dat is niet toevallig - we hebben een maritiem thema. We praten over het wel en wee van de WIC en de rol van gouverneur Johan Maurits. Was hij een verlicht vorst die kunst en cultuur naar Brazilië bracht of een tiran die aan de wieg stond van de trans-Atlantische slavenhandel? Te gast hebben we niemand minder dan Michiel van Groesen, hoogleraar maritieme geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Naast dé expert op het gebied van Atlantische vroegmoderne geschiedenis ook een van de meest inspirerende docenten die onze Paul ooit heeft gehad. Let's go! Meer weten? - Michiel van Groesen, The Legacy of Dutch Brazil (2014). - Michiel van Groesen, Amsterdams Atlantic, Print Culture and the making of Dutch Brazil (2016). - Charles Boxer, The Dutch Seaborne Empire (1990).

De laatste! We wagen ons op glad ijs en bespreken een van de grote helden uit de wereldgeschiedenis. Daar valt toch niets slechts over te zeggen?

De Bulldog. De man die in z'n eentje Europa redde van de Nazi's. De man die Boris Johnson zou willen dat hij was. Hoog tijd om hem te wissen uit de openbare ruimte.

Nee toch? Ook gij, Rembrandt?

Wat valt er nog te zeggen over een man en een monument dat al sinds de oprichting is gecanceld? Nou, best nog wel wat! Van Heutz is een dubieus voorbeeld van hoe we met geschiedenis in de openbare ruimte om zouden kunnen gaan.

'More evil than Skeletor.' Tim&Paul dispereren niet in hun oordeel over Coen in de openbare ruimte.

Tim bewijst eens te meer zijn kennis over willekeurige gekke dingen uit de oorlog die soms wel en soms niet werken. We stappen aan boord van een triplex Airspeed Horsa. Paul begint zijn verhaal over de Akropolis waar het Parthenon is, maar zoals gewoonlijk gaat het verhaal alle kanten op en komen we via de olielobby bij het zomerpaleis in Peking uit. Hoe kan hij zo zijn?