Listen Now

Zo'n 400 miljoen jaar geleden verplaatsen de eerste dieren zich van het water naar het land. Er was genoeg te eten voor ze, alleen was er één probleem: zonder tong en zonder water ging slikken nogal moeilijk.  Inmiddels kan de tong gigantisch veel en komt hij in vele vormen voor. Een giraf kan z'n tong bijna een halve meter uitrekken om blaadjes te pakken. Vleermuizen gebruiken hem voor echolocatie. Een slang gebruikt z'n tong als neus en kan er prooi mee volgen zonder zicht nodig te hebben. Een kameleon kan z'n tong uit zijn mond laten schieten met 5 meter per seconde. En de kolibrie heeft een hele geavanceerde die nectar uit bloemen kan pompen. Maar kijk je naar dieren die nu nog in het water leven, zoals vissen, dan hebben die helemaal geen tong zoals wij die kennen. Op z'n best een voorloper in de vorm van een botachtige structuur die hele andere bewegingen maakt. Wat is er tijdens de evolutie gebeurd om van die structuur naar de dikke gespierde lap in onze mond te komen waar we nu iets moeilijks mee kunnen als praten? In deze audio hoor je onderzoeker Sam Van Wassenbergh van de Universiteit van Antwerpen. Lees nog veel meer over de evolutie van de tong in het artikel van Science: How the tongue shaped life on earth. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Astronomen van de Universiteit van Florida denken - op basis van de nieuwste gegevens van twee ruimtetelescopen – dat een derde van de meest voorkomende planeten in ons Melkwegstelsel weleens leven zou kunnen bevatten.   Ons eigen zon is behoorlijk uniek in het Melkwegstelsel. De meest voorkomende sterren zijn een stuk kleiner - niet meer dan de helft van de massa van onze zon - en kouder. Om die kleinere koudere sterren - die rode dwergsterren worden genoemd - draaien in ons heelal miljarden planeten.  Nou is het zo dat - om leven te kunnen herbergen - planeten in het geval van deze sterren niet te ver weg moeten staan. Dan wordt er niet genoeg warmte opgevangen. Maar staan ze te dichtbij, dan kunnen ze weer last krijgen van extreme getijdenkrachten. Daarbij speelt de vorm van de baan een rol. Is deze niet rond maar meer ovaal, dan vervormt de planeet zo erg tijdens deze onregelmatige baan met wisselende zwaartekracht, dat hij heel heet wordt.   Uit een nieuwe analyse van data van ruimtetelescopen Kepler en Gaia zou volgens onderzoekers nu blijken dat twee derde van de planeten in ons Melkwegstelsel die om deze dwergsterren bewegen zo dichtbij staat dat ze geroosterd worden en leven er niet mogelijk moet zijn. Maar een derde van de planeten zou precies in een goede baan en op de goede afstand van de ster moeten zitten om vloeibaar water - en mogelijk ook leven - vast te kunnen houden. Hoeveel planeten dat dan zijn? Mogelijk honderden miljoenen. Lees hier meer over het onderzoek: One-third of galaxy’s most common planets could be in habitable zone.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een maagverkleining leidt volgens nieuw onderzoek niet alleen tot gewichtsverlies, maar de ingreep heeft ook een positief effect op de prestaties van de hersenen. Een half jaar na de operatie scoorde 45 procent van de 146 deelnemers meer dan 20 procent beter op cognitieve testen. En die verbetering zette door als op een later moment weer werd getest. Ook kregen de deelnemers na de operatie een minder hoge bloeddruk, minder diabetes, lager cholesterol, minder depressieve symptomen en ging hun medicijngebruik omlaag. Zelfstandig afvallen (zonder maagverkleining) heeft waarschijnlijk een vergelijkbaar effect.  Waardoor het komt dat gewichtsverlies leidt tot beter functionerende hersenen is nog niet helemaal duidelijk, maar de onderzoekers hebben hier wel ideeën over. In deze audio hoor je daar hoogleraar anatomie Amanda Kiliaan over, één van de onderzoekers. Debby Vreeken, ook onderzoeker bij het Radboudumc, promoveert 15 juni op dit onderwerp. Natuurlijk is een maagverkleining nog steeds een flinke ingreep mét risico's. Raadpleeg voor meer informatie altijd eerst je eigen (huis)arts.  Lees hier meer over het onderzoek, dat werd uitgevoerd door het Radboudumc, het Rijnstate en TNO Leiden: Hersenen werken beter na maagverkleining. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zo’n 1,5 miljoen Nederlanders hebben last van artrose. Nu zou uit onderzoek blijken dat een eeuwenoud plantenextract dat gebruikt wordt tegen jicht mogelijk ook effectief is tegen artrose. In deze audio hoor je Michelle Heijman, onderzoeker bij de Sint Maartenskliniek. Lees hier meer over het onderzoek: Eeuwenoud en goedkoop medicijn veelbelovend voor toekomst artrosepatiënten. De paper vind je hier: Association of Low-Dose Colchicine With Incidence of Knee and Hip Replacements. Meer over artrose lees je daar ook, of kijk op deze webpagina van ReumaNederland.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je erover nadenkt zijn zoogdieren best een beetje vreemd. Lang geleden ruilden we beschermende platen en schubben in voor een pluizig laagje haar. Of in ons geval: hier en daar een plukje.   De enige uitzondering: het gordeldier. Tenminste, dat dachten we. Uit een nieuw onderzoek blijkt dat er nog een zoogdier bestaat dat nog steeds gebruikmaakt van platen: de Afrikaanse stekelmuis. De ontdekking werd gedaan toen in het Florida Museum of Natural History een CT-scan van één van deze muizen werd gemaakt. De staart zag er uitzonderlijk donker uit het beeld.  Dat bleek geen conserveringsprobleem of een foutje te zijn, maar bewijs voor osteo-dermen in de staart: botplaatjes. Eén keer eerder werden ze bij deze muis gezien. In 1975, door de Duitse bioloog Jochen Niethammer. Maar met die ontdekking gebeurde weinig. In 2012 zagen andere onderzoekers hoe dit diertje beschadigd weefsel volledig kan laten herstellen, zonder littekens. Iets wat niet ongewoon is onder reptielen, maar wel onder zoogdieren.   Om die reden wordt er nu veel onderzoek gedaan naar de genetische achtergrond van dit regeneratieve trucje. En één van de wetenschappers die hiernaar kijkt, zat toevallig aan de overkant van de gang, toen de CT-scan werd gemaakt. Hij bevestigde dat de op de scan gevonden plaatjes lijken op die van gordeldieren, maar waarschijnlijk onafhankelijk zijn geëvolueerd.   Maar waarom heeft deze muis dit? Het was al bekend dat stekelmuizen heel snel hun staart verliezen. Waarom dan zoveel moeite doen om een beschermende laag te maken? Anders dan sommige hagedissen groeit het grootste gedeelte van de staart bij stekelmuizen niet terug.   Wat ze denken is dat dit laagje ervoor zorgt dat - wanneer de muis bij de staart gegrepen wordt - de tanden van de aanvaller alleen de buitenste laag van de staart te pakken kunnen krijgen en de muis zich - met restje staart en al - sneller uit de voeten kan maken.   Lees hier meer over het onderzoek: Move over, armadillos. There’s a new bone-plated mammal in town. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wie twintig jaar geleden gedoken of gesnorkeld heeft op plekken als het Great Barrier Reef en dat nu weer zou doen zou meteen de enorme verschillen zien. Het gaat slecht met koraalriffen wereldwijd. Ze verbleken, veel soorten kunnen moeilijk omgaan met de huidige opwarming en verzuring van de oceanen en op sommige plekken zijn de riffen te erg beschadigd geraakt - door ons - om zelf te herstellen.   Overal ter wereld werken wetenschappers dan ook aan het behouden en herstellen van koraal. Onderzoekers uit de VS hebben hun aandacht gericht op de relatie tussen koraal en de algen waarmee ze samenleven. Deze algen leven in de cellen van het koraal, waar ze de energie van de zon omzetten in eten. Een deel van die voedingsstoffen, geven ze terug aan het koraal.    In een nieuw onderzoek laten ze zien wat er helemaal aan het begin van die samenwerking gebeurt. Het koraal laat bij de mond een eiwit los - genaamd LePin - dat bindt aan vriendelijke algen die voorbijkomen. De algen worden dus als het ware gelabeld, om vervolgens opgenomen te worden.  Nu ze dit weten hopen de onderzoekers het mechanisme te kunnen gebruiken om koraal in nood te helpen. Niet alle koraalsoorten zijn goed gebleken in het opnemen van algen die goed tegen hitte en verzuring kunnen, terwijl deze algen er in andere soorten voor zorgen dat ze de huidige omstandigheden beter aankunnen.   Mogelijk kunnen kwetsbare koraalsoorten zo worden aangepast dat deze algen wél goed herkent, gelabeld en opgenomen worden.  Lees hier meer over het onderzoek: Corals mark friendly algae for ingestion—revealing possible conservation target. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De James Webb ruimtetelescoop heeft tijdens het bestuderen van Enceladus - één van de meer dan 80 manen van Saturnus - een enorme wolk van waterdamp gespot.  De pluim is de grootste die daar ooit gezien is en bevat mogelijk de chemische ingrediënten die nodig zijn voor leven. De pluimen van waterdamp die ontsnappen vanonder het ijzige oppervlakte van de maan waren eerder gezien en de samenstelling ervan is ook al bestudeerd, maar nu lijkt het erop dat het materiaal veel verder de ruimte in gespoten kan worden dan eerder werd gedacht. Meerdere keren de grootte van de planeet in afstand.   In 2005 vloog NASA's ruimtevoertuig Cassini al meerdere keren door de pluimen. Zo werd al ontdekt dat er methaan, koolstofdioxide en ammoniak in de wolken zat. Ook werden er silica-deeltjes gedetecteerd, die mogelijk van de oceaanbodem van de maan omhoog waren gekomen. Toch kon Cassini van dichtbij niet zien wat Webb nu van een afstandje en binnen 4,5 minuut wel heeft gezien: de koude waterige dampen die tot diep in de ruimte reiken.   Een paper die nog in de maak is zal in detail ingaan op hoeveel water er precies in de pluim zit en wat de temperatuur van de damp is. Nou zit er in de ijzige deeltjes die in 2005 werden gedetecteerd ten opzichte van de nu gespotte waterdamp waarschijnlijk wel een veel hogere concentratie organisch materiaal. Of in de enorme pluim ook tekenen van leven gevonden worden, is dus nog maar de vraag.   Maar volgens de onderzoekers zullen er genoeg nieuwe ontdekkingen over Enceladus in de paper staan om ons over te verbazen. Ook is al bekend dat de maan in een volgende observatieronde weer bestudeerd zal worden, zes keer langer dan nu is gebeurd. En er wordt ook al gesproken over een NASA-missie naar de maan zelf.  Lees hier meer: JWST spots biggest water plume yet spewing from a moon of Saturn. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of het nou komt door politieke voorkeur, het wel of niet vertrouwen hebben in de wetenschap, of iets als religieuze- of sociale overtuigingen: we lijken steeds vaker lijnrecht tegenover elkaar te staan.   Een team van Britse psychologen heeft nu gekeken wat bepaalt of iemand zich in kan leven en kan begrijpen wat een ander denkt. Ze bestudeerden hiervoor een groep van 4000 mensen. Van deze mensen verzamelden ze gegevens over onder andere leeftijd, politieke voorkeur, opleiding, sociaaleconomische status en geslacht.   Vervolgens lieten ze de proefpersonen een ‘mindreading test’ doen. Deze test werd in 2021 door dezelfde groep onderzoekers ontwikkelt en bestaat vooral uit stellingen waarmee bepaald wordt of een persoon zich goed kan inleven in wat iemand anders denkt. Nou kun je bij deze methode wel enige vraagtekens zetten, onder andere dat de uitkomst een gemiddelde betreft en je ervan uit moet gaan dat mensen eerlijke antwoorden geven. Toch was het wel interessant wat eruit kwam.   Politieke voorkeur had geen effect op het inlevingsvermogen van de deelnemers, maar opleiding en geslacht wel. Vrouw zijn en hoogopgeleid zijn waren de sterkste bepalers voor het goed kunnen lezen van anderen. Leeftijd speelde alleen een rol als iemand op leeftijd was. Ouderen bleken ook iets minder goede social skills te hebben.  Volgens de onderzoekers geeft dit ons belangrijke informatie over waarom we elkaar soms niet meer begrijpen en wat we daaraan kunnen doen. Politieke voorkeur is volgens hun daarin een niet bestaande barrière. En al kunnen we moeilijk allemaal vrouw worden, opleiding is zeker iets waaraan we meer zouden kunnen doen. Lees hier meer over het onderzoek: Gender trumps politics in determining people’s ability to read others’ minds. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wil je zo lang mogelijk een goed geheugen houden, dan moet je vooral blijven rennen als je ouder wordt, zou blijken uit een nieuw onderzoek waarin muizen wel of geen loopradje in hun kooi hadden.  Er was eerder al gezien dat muizen die veel bewegen - ten opzichte van muizen die minder of niet bewegen - meer neuronen hebben in bepaalde gebieden van de hersenen. Ook was al bekend dat muizen die bewegen een beter geheugen hebben. Maar hoe zit dat nou precies in de hersenen?  Onderzoeker Henriette van Praag van de Florida Atlantic University vertelt hoe ze die neuronen en hersengebieden die een belangrijke rol spelen bij geheugen precies hebben bestudeerd en wat ze voor verschil zagen tussen actieve ouder wordende muizen en inactieve ouder wordende muizen.  Mocht je overigens niet in het bezig zijn van een looprad op mensengrootte, of is hardlopen om wat voor reden dan ook niet jouw sport, onthoudt dan gewoon: blijven bewegen als je ouder wordt. Zo blijven jij en je oude neuronen toch nog een beetje jong. Lees hier meer over het onderzoek: Running throughout middle age keeps ‘old’ adult-born neurons ‘wired’. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je zou denken dat de moderne mens - vergeleken met onze verre voorouders - een stuk beter is in gezond blijven. Toch wordt er de laatste tijd juist naar Neanderthalers gekeken als het gaat om onze toekomstige gezondheid.  Zoals in een onderzoek van eerder deze maand, waarin Harvard-wetenschappers niet alleen het genoom van honderdduizend jaar oude micro-organismen in elkaar wisten te puzzelen die afkomstig waren uit Neanderthaler-tandplak, maar er ook nog in slaagden oeroude moleculen uit die tijd tot leven te brengen in het lab. Allemaal in de hoop dat het ons nieuwe medicijnen, zoals antibiotica kan brengen.  Iets vergelijkbaars werd vorig jaar al gedaan door onderzoekers uit de VS. Zij vonden stukjes genetische code in Neanderthaler-DNA die bacteriedodende eiwitten maakten. Ook zij maakten het vervolgens in het lab na en testten het zelfs in muizen.  Terwijl wij dus straks mogelijk onze voorouders mogen bedanken voor nieuwe middelen tegen ziektes en infecties, is het andersom een ander verhaal. Eerder dit jaar bleek uit onderzoek van het Erasmus MC dat Neanderthalers niet bestand waren tegen infecties afkomstig van Homo sapiens, met wie zij ongeveer 20.000 jaar een leefgebied deelden. Het zou een mogelijke verklaring zijn voor waarom de Neanderthalers zijn uitgestorven. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2019 ontdekte een team van Engelse onderzoekers dat een zeldzame mutatie in het FAAH-OUT gen er - samen met een minder zeldzame mutatie in het FAAH-gen - bij een vrouw in Schotland voor zorgt dat ze vrijwel nooit pijn ervaart, zelfs niet bij operaties. Ook voelt ze vrijwel geen angst.   In een nieuw onderzoek zijn ze nu gaan kijken hoe de biologie hierachter precies in elkaar steekt. De hoop is dat het leidt tot nieuwe pijnbehandelingen en belangrijke informatie over wondherstel.  Ze zagen onder andere dat het FAAH-OUT-gen - waarvan ooit werd gedacht dat het geen functie heeft - de expressie van het FAAH-gen sterk beïnvloedt. Bij Jo Cameron, de Schotse vrouw die geen pijn voelt, zorgen mutaties ervoor dat FAAH minder sterk aanstaat. Daardoor wordt er minder van bepaalde eiwitten aangemaakt. En FAAH is weer gelinkt aan het mechanisme dat betrokken is bij pijn, stemming en geheugen.  Terwijl de mutaties er bij Jo Cameron voor zorgen dat FAAH wordt afgeremd, zagen ze in hun studie ook nog bijna 800 genen die juist sterker aanstonden en 348 anderen die juist uitstonden. Sommige van deze afwijkingen troffen moleculaire paden die in verband staan met wondheling. Ook een gen dat gelinkt is aan stemmingsregulatie en eentje die van invloed is op pijnstillende stofjes in het lichaam gedroegen zich anders.   De onderzoekers zien hun ontdekkingen als een belangrijke stap richting het volledig in kaart brengen van de moleculaire paden die worden beïnvloed door FAAH-OUT, maar het is zeker niet de laatste die nodig is voordat het nieuwe behandelingen of medicijnen mogelijk maakt. Lees hier meer over het onderzoek: Study reveals unique molecular machinery of woman who can’t feel pain.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een flinke Europese subsidie is toegekend aan het maken van piepkleine chemische gereedschappen waarmee hele kleine veranderingen op de eiwitten in onze cellen gemeten kunnen worden. En dat priegelige klusje gebeurt in een Nederlands lab.  In deze audio hoor je chemicus Gerbrand van der Heden van Noort van het Leids Universitair Medisch Centrum. Lees hier meer over de subsidie en het onderzoek: ERC-subsidie voor onderzoek naar eiwitmodificaties in lichaamscellen. Het covid-onderzoek waaraan hij een belangrijke bijdrage leverde vind je hier: Papain-like protease regulates SARS-CoV-2 viral spread and innate immunity. Een recent voorbeeld van onderzoek door zijn groep naar de link tussen ADPribose en Ubiquitine in de context van Legionella vind je hier: Arginine ADP-Ribosylation: Chemical Synthesis of Post-Translationally Modified Ubiquitin Proteins.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het lab zelf noemt het een giant leap forward in het draadloos monitoren van diepliggend weefsel. De onderzoekers ontwierpen namelijk een draadloos echo-apparaatje dat als patch gedragen kan worden en dat meet terwijl iemand gewoon vrijuit beweegt.  Het materiaal van de draagbare sensor, ongeveer zo groot is als een luciferdoosje, is zacht, waardoor het meebeweegt met de drager. Het kan meer dan 16 centimeter diep meten en kan zeker 12 uur achter elkaar informatie verzamelen over iemands bloedruk, hartslag, stijfheid van de bloedvaten en andere fysiologische signalen.  Deze gegevens stuurt het apparaatje allemaal draadloos door en - dit was één van de lastigste dingen om voor elkaar te krijgen - het lukt zelfs om goed te meten terwijl iemand flink beweegt. Daarvoor moesten slimme algoritmes worden ontwikkeld waarmee het nog steeds lukt om tussen al dat bewegend weefsel het juiste signaal in de gaten te houden.   De belangrijkste toepassingen zullen volgens de onderzoekers onder andere liggen binnen de hartbewaking. Zowel in rust als tijdens beweging. Maar ook gezonde mensen zouden er wat aan kunnen hebben. Het apparaatje zou in dat geval belangrijke informatie kunnen geven tijdens het sporten, zodat de intensiteit van trainingen nog beter aansluit bij wat iemands lichaam nodig heeft en aankan. Lees hier meer over het onderzoek: A giant leap forward in wireless ultrasound monitoring for subjects in motion. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In twee jaar tijd hebben wetenschappers in Zuidoost-Azië 380 nieuwe dier- en plantensoorten ontdekt. Dat staat vandaag in een rapport van het WWF. Het gaat specifiek om nieuwe soorten in het stroomgebied van de Mekong, waarmee het totaal aantal nieuwe vaatplanten, vissen, amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren dat daar sinds 1997 is beschreven, nu op 3.389 staat. Tussen de nieuwe aanwinsten zit een agressieve hagedis die van kleur verandert als verdedigingsmechanisme, een vleermuis met muisoren en dikke duimen, een orchidee die lijkt op een muppet en een boomkikker die eruitziet alsof hij helemaal bedekt is met mos. Hans Beukeboom, adviseur voor Zuidoost-Azië bij het WNF, vertelt meer over het belang van het rapport en waarom we hier in Nederland ook aandacht aan moeten besteden. Lees hier meer over het rapport: Wetenschappers ontdekken 380 nieuwe soorten in Zuidoost-Azië. See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de afgelopen vier jaar is het aantal mensen dat vegan is gaan eten - in Europa alleen al - verdubbeld. Omdat het dieet van een moeder van grote invloed is op de melk die zij produceert na een bevalling, waren er ongeruste geluiden over het effect van zo'n vegan dieet op de kwaliteit van de moedermelk.  Krijgen baby's dan nog wel genoeg goede stofjes binnen? Van sommigen is bekend dat je er minder van binnenkrijgt als je vegan eet. Dat zou bijvoorbeeld gelden voor carnitine, wat een belangrijke rol speelt in het metabolisme. Een tekort daaraan kan bij baby's zorgen voor een verstoorde bloedsuikerspiegel, maar ook voor hart- en hersenproblemen. Een tekort aan vitamine B2 kan bij baby's ook voor allerlei - onder andere neurologische - problemen zorgen. Daarom wordt soms gesuggereerd dat vegan moeders hun dieet moeten aanpassen als ze borstvoeding geven.   Onderzoekers van het Amsterdam UMC zochten uit of die tekorten er inderdaad waren en vonden dat een vegan dieet niet beïnvloedt hoeveel vitamine B2 en carnitine er in de moedermelk zit. In de moeders zelf was wel een effect te zien van het dieet op de concentraties van deze stofjes, maar dat werd niet teruggevonden in de melk.   Volgens de onderzoekers is dit zowel belangrijke informatie voor vegan moeders die zelf borstvoeding geven als voor de organisaties die donor melk inzamelen voor baby's die van hun eigen moeder geen melk kunnen krijgen.  Lees hier meer over het onderzoek: Vegan mothers' breastmilk contains two important nutrients, Amsterdam UMC study finds. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hechtingen worden over het algemeen gebruikt om herstellend weefsel op de goede plek te houden tot de beschadiging hersteld is. MIT-onderzoekers hebben nu hechtdraad ontwikkeld dat nog veel meer kan dan alleen dat.  De inspiratie hiervoor komt uit de tijd van de Romeinen, toen hechtdraad van dierendarmen werd gebruikt. Dat bestaat nog steeds en heet catgut. Cat verwijst in dit geval overigens naar cattle en niet naar katten. Het materiaal komt meestal uit schapen, koeien en geiten.   De collageen draden die hiervan worden gemaakt lossen na zo'n 90 dagen vanzelf op. Er zijn inmiddels synthetisch alternatieven, toch wordt er bij inwendige wonden nog steeds wel gebruik gemaakt van de dierlijke variant.  Ook voor deze nieuwe hechtingen is teruggegrepen naar dierlijke materiaal, afkomstig van varkens in dit geval. Materiaal dat eerst helemaal schoon en celvrij is gemaakt en waar daarna een laagje hydrogel omheen is gedaan. In die hydrogel kunnen minuscule sensoren, medicijnen, of zelfs levende cellen die bepaalde moleculen vrijgeven worden gestopt.  Zo kan de hechtdraad zelf ontsteking detecteren en die ontsteking ook behandelen, zeggen de onderzoekers. Het materiaal is sterk en kan in het lichaam worden gebruikt. Dat maakt het volgens de onderzoekers erg geschikt voor heftige ingrepen, zoals bijvoorbeeld wanneer bij de ziekte van Crohn een deel van de darm verwijderd moet worden.   Het is een interessant project, toch kun je je afvragen of er niet gewoon meer tijd gestoken moet worden in een niet-dierlijke variant die hetzelfde kan.  Lees hier meer over het onderzoek: Engineers design sutures that can deliver drugs or sense inflammation. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elk jaar gaan honderden mensen dood door het eten van giftige paddenstoelen. In 90 procent van die gevallen is het de groene knolamaniet die ze fataal wordt. Het is één van de giftigste paddenstoelen ter wereld. Niet zo gek dat hij bijnamen heeft gekregen als King Killer en Death Cap. Eeuwen geleden was al bekend hoe desastreus het binnenkrijgen van het gif van deze paddenstoel was.   Krijg je het binnen, dan kun je rekenen op: overgeven, stuiptrekkingen, ernstige leverschaden en in het ergste geval - dit overkwam vermoedelijk minstens twee Romeinse keizers - de dood.   Ondanks deze ver teruggaande reputatie als moordenaar was tot nu niet duidelijk hoe de paddenstoel precies zorgde voor deze aanslag op het lichaam. Maar toen onderzoekers recent achter een mogelijk tegengif kwamen, ontdekten ze ook gelijk meer over hoe het gif onze cellen binnenkomt.  Op zoek naar het antigif maakten de wetenschappers genetische aanpassingen in menselijke cellen in het lab om te kijken welke van deze aanpassingen zorgden dat de giftige chemische verbinding genaamd Alfa-amanitine zijn werk niet meer kon doen. Cellen die een bepaald eiwit niet hadden, bleken het te overleven.   Vervolgens is gekeken: welke stofjes zijn er bekend die de aanmaak van dit eiwit kunnen blokkeren in mensen? Ze kwamen uit bij een verfstofje dat nota bene door Kodak is ontwikkeld in de jaren 50 en dat sindsdien bij het maken van medische beelden wordt gebruikt. In een kleine dosis is het veilig voor mensen en in muizen (ja helaas in muizen) zorgde het snel toedienen ervan dat in plaats van 90 procent, 50 procent overleed aan een paddenstoelenvergiftiging.  Of dit ook echt straks als tegengif bij mensen gebruikt gaat worden is nog maar de vraag, maar deze methode voor het bepalen van tegengif is volgens veel onderzoekers sowieso veelbelovend.    Lees hier meer over het onderzoek: Deadly mushroom poison might now have an antidote - with help from CRISPR. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Probeer je in totaal 2,5 uur per week matig intensief in te spannen, zegt de Nederlandse beweegrichtlijn. En doe twee keer per week aan krachttraining. Bewegen is belangrijk voor onze gezondheid, zowel mentaal als fysiek, dat heeft onderzoek allang laten zien. Nu lijkt er ook bewijs te zijn gevonden dat beweging invloed heeft op de kans om te sterven aan griep of longontsteking.   Voor dit onderzoek is data bekeken van bijna 580.000 volwassenen die in de VS tussen 1998 en 2018 hebben meegedaan aan het National Health Interview Survey.  Deelnemers werd gedurende die periode van 20 jaar gevraagd bij te houden hoe vaak ze meer dan 10 minuten sporten in hun vrije tijd en hoe intensief ze dat deden. Hierbij werd zowel naar cardio- als krachttraining gevraagd. Ze zagen dat de helft van de respondenten de wekelijkse richtlijnen niet haalden. Een derde deed niet aan cardio en meer dan driekwart rapporteerde minder dan twee krachttrainingssessies per week.   Op zich al interessant, maar legden ze dit naast data over sterfte door griep of longontsteking, dan zagen ze nog iets: de mensen die zowel het cardio- als krachttrainingsadvies haalden, hadden bijna 50 procent minder kans om te overlijden aan griep of longontsteking.   Alleen het cardio doel halen verminderde het risico ook al. Deden mensen dat 10 tot 150 minuten per week, dat is zelfs minder dus dan de aanbevolen hoeveelheid, dan ging het risico al 21 procent omlaag. En hoe meer minuten cardio hoe verder dat risico omlaagging. Tenminste: tot aan de 600 minuten (dus 10 uur) per week. Dan neemt het risico niet verder meer af.   Wat krachttraining betreft zagen ze ook iets interessants: bij 7 sessies of meer per week nam het risico op overlijden aan griep of longontsteking juist toe. Te veel is dus ook niet goed, lijkt het.   Natuurlijk is dit een observatiestudie. Wat de implicaties beperkt maakt. Ook al hebben ze gecorrigeerd voor allerlei andere factoren die een van invloed zouden kunnen zijn op dat overlijdensrisico en is het een flinke groep: de data is nog altijd door de deelnemers zelf ingevuld en voor sommige dingen is moeilijk te corrigeren. Toch zou ik zeggen: een tandje erbij voor de zekerheid, kan voor de meeste mensen geen kwaad. Maar vergeet niet: te veel is ook weer niet goed. Lees hier meer over het onderzoek: Aerobic (“cardio”) exercise linked to significantly lower risk of flu or pneumonia death. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als iemand een ernstige infectie heeft is het natuurlijk belangrijk om snel te achterhalen wat de oorzaak is. Maar met reguliere testen wordt die oorzaak lang niet altijd gevonden. En daar hebben onderzoekers van het LUMC nu iets op bedacht. Ze hebben een methode ontwikkeld waarmee naar het complete metagenoom van een sample wordt gekeken. Met een soort vangnet worden vervolgens de stukjes virus eruit gevist en die worden door software dan weer in elkaar gepuzzeld.  In deze audio hoor je klinisch viroloog Jutte de Vries en promovenda en moleculair bioloog Ellen Carbo van het Leids Universitair Medisch Centrum. Lees hier meer over het onderzoek: Via metagenoom ziekteverwekkende virussen detecteren van onbegrepen infecties. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het lukt steeds beter om data op te slaan in synthetische DNA en het dan ook weer uit te lezen, maar hoe werkt het en waarom moeten we dit willen? Onderzoeker Tom de Greef van de TU Eindhoven werkt met zijn team op het moment vooral aan het uitleesgedeelte van de techniek. Hij vertelt over de laatste resultaten en legt uit wat de voordelen zijn van deze manier van data opslaan.  Lees hier meer over zijn laatste onderzoek: De toekomst van dataopslag schuilt in microbolletjes met DNA. Een ander interessant recent onderzoek op dit gebied: Toward highly effective loading of DNA in hydrogels for high-density and long-term information storage. See omnystudio.com/listener for privacy information.