Listen Now

Nu de kabinetsformatie met horten en stoten begonnen is, is de tijd rijp om vooruit te kijken naar de grote thema’s voor een volgend kabinet. In deze coronacrisis met ongekende gevolgen voor gezondheid en welvaart zijn weinig onderwerpen zo actueel en zo complex als de zorg voor mensen en bescherming van hun gezondheid. Jaap Jansen en PG Kroeger praten daar in deze aflevering over met Jet Bussemaker, voormalig PvdA Tweede-Kamerlid, staatssecretaris van Volkgezondheid, Welzijn en Sport en minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.Welke lessen kan zij uit haar politieke ervaring doorgeven aan de 69 nieuw aangetreden Tweede-Kamerleden en de nieuwe bewindslieden die over enige tijd hun opwachting maken?Ze is hoogleraar beleid, wetenschap en maatschappelijke impact aan de Universiteit Leiden en voorzitter van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Onlangs publiceerde ze het boek ‘Ministerie van Verbeelding. Idealen en de politieke praktijk.’ Een sleutelervaring is het afschaffen van de ‘vijf minuten registratie’ in de thuiszorg. Ruim tien jaar nadat ze daarvoor tekende, hoorde ze Hugo de Jonge op de radio aankondigen dat hij van die registratie af wilde. Ze moest even in haar arm knijpen: “Hè? Heb ik dat niet al gedaan?” De stroperigheid is groot in Den Haag.Bussemaker kijkt met veel begrip en compassie naar bewindslieden uit Rutte III zoals Bruno Bruins, Hugo de Jonge, Martin van Rijn en Tamara van Ark. Maar ze kan ook met kritische afstand kijken naar hun beleid. Uit haar ervaringen blijkt dat al te makkelijke slogans niet helpen. Waar heb je het bijvoorbeeld over als je pleit voor ‘minder marktwerking’? Het opnieuw ‘verstatelijken’ van de organisatie en toedeling van de zorg brengt ook veel nadelen terug, en bureaucratische systemen. Of mensen er vervolgens echt beter van worden en meer gerichte, doeltreffende zorg krijgen is nog maar de vraag. Een belangrijke les is dan ook dat gezondheid en beleid veel meer raken dan alleen medische handelingen en ‘patiënten’. Mensen worden niet alleen ziek van virussen of aandoeningen, maar ook van schuldproblemen, consumeren, werk en slechte leefomgeving. Bussemaker pleit voor een veelomvattender blik. Dat leidt tot een serie diepingrijpende ‘missies’: onderwerpen voor de toekomst waarmee een nieuw kabinet aan de slag kan.Jansen en Kroeger dagen haar tevens uit over het grote thema van het ‘cultuurbeleid’. De vele maatschappelijke controverses, worstelingen én verrijking rond vragen van migratie, demografie, multiculturele veranderingen en identiteit leidt tot de vraag ‘wie wij zijn’. Heeft Nederland trouwens - anders dan landen als Frankrijk en Duitsland – wel een eigen cultuurbeleid? Bussemaker komt met opmerkelijke verhalen en smakelijke details. Niet in het minst over misschien wel hét moment van haar ambtstermijn, de totaal onverwachte strijd over de aankoop van twee iconische portretten van de hand van Rembrandt: Marten en Oopjen.Ook denkt ze hardop na over de toekomst van ‘links’ en wat haar eigen Partij van de Arbeid na opnieuw een zwak verkiezingsresultaat moet doen. En hoe nu verder met de kabinetsformatie en met Mark Rutte?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenJet Bussemaker – Ministerie van Verbeelding (Balans, 2021)Vrienden van de show maken kans op een exemplaar van het boek van Jet Bussemaker. Uitgeverij Balans stelt vijf exemplaren beschikbaar!Wil je meedingen, stuur dan een mailtje met je naam en postadres naar betrouwbarebronnen@dagennacht.nl Misschien heb je dan volgende week het boek al in huis!Bussemakers gelijk (ScienceGuide, 1 oktober 2015)***Verder luisteren180 - Kabinetsformatie 2021: Hoe Mark Rutte de eenzaamste man van het Binnenhof werd179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwijnen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren154 - Watergezant Henk Ovink: 'Negentig procent van alle rampen in de wereld heeft met water te maken'***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:46 – Deel 100:44:37 – Deel 201:22:57 – Uitro01:23:49 – Einde 

Chaos binnen de chaos. Met die woorden omschreef Wopke Hoekstra de politieke situatie die hij in zijn maidenspeech als Tweede-Kamerlid moest beschouwen. Het debat daarover was in vele opzichten historisch. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren in deze editie van Betrouwbare Bronnen waarom dit debat ontstond, wat daarin gebeurde, wat er niet gebeurde en hoe de politieke hoofdrolspelers het ervan afbrachten.Zij noteren liefst vijf redenen waardoor dit Kamerdebat parlementaire geschiedenis schreef. Volgens PG is sinds premier Jo Cals in de fameuze ‘Nacht van Schmelzer’ in 1966 geen minister-president zo de mist in gegaan in een bijeenkomst van de Kamer over een politieke crisis. Uniek is ook de collectieve ‘heiligverklaring’ van de nummer twee van de CDA-lijst, Pieter Omtzigt. Zelf zal hij daar thuis enigszins besmuikt en ongemakkelijk op hebben gereageerd, vermoeden Jaap en PG.De uitkomst van het debat lijkt ook uitzonderlijk, maar wie beter kijkt ziet dat dit helemaal niet zo exceptioneel is. Er zijn tenminste vier VVD-bewindslieden die in de voorbije decennia als ‘aangeschoten wild’ verder moesten. Twee bleven als vicepremier gewoon voortmodderen, twee moesten opstappen. En ook internationaal zijn debatten als deze niet ongebruikelijk. Kroeger vertelt over de ‘blackout’ van een verrassend vergeetachtige Helmut Kohl en over die ene jonge medewerker van Nixon die in een onbewaakt ogenblik de Watergate-commissie van Sam Ervin onthutste.Maar hoe kwam Mark Rutte aan zijn verdedigingslinie in dit debat ten aanzien van zijn ‘amnesie’ - zoals Sigrid Kaag dat noemde – rond de verwijzing naar Pieter Omtzigt tegenover de twee verkenners? PG wijst op de speech van Ronald Reagan over het onderzoek door de Tower Commissie naar de wapenleveranties aan Teheran, het Iran/Contraschandaal. Wat de vergeetachtige president op 4 maart 1987 vanuit het Oval Office zei klinkt precies zo door in het betoog van de premier, een kenner van presidentsbiografieën. “I told the American people I did not trade arms for hostages. My heart and my best intentions still tell me that's true, but the facts and the evidence tell me it is not.”Zoals elk historisch debat zorgt ook deze Nacht van Witte Donderdag voor begrippen, woorden en zegswijzen die we over 50 jaar nog zullen horen. PG poogt alvast een lijstje op te stellen. Dat gaat van ‘Via via’ en ‘Treinongeluk’ naar ‘Hier scheiden onze wegen’, ‘We staan voor aap’ en ‘Herstel van Vertrouwen’. Jaap stelt voor het aanstaande regeerakkoord dit laatste begrip als titel mee te geven. Omdat het een debat met meer maidenspeeches van fractieleiders dan ooit was, geven PG en Jaap ook hun eerste indrukken van presentatie en vernuft van de verschillende sprekers. En ze laten horen hoe Angela Merkel onlangs in een vergelijkbare situatie als Mark Rutte zichzelf op indrukwekkende wijze corrigeerde.De Kamer heeft zichzelf huiswerk meegegeven voor het Paasweekeinde. Betrouwbare Bronnen presenteert een vrouw en een man die geknipt zijn om juist nu de kabinetsformatie weer op het juiste spoor te brengen. PG adviseert de benoeming van informateur Mariëtte Hamer en Jaap die van Herman Tjeenk Willink. En zij geven een bron van nu zeer passende reflectie en meditatie op de ontstane ‘totale rotzooi’ (dixit Wopke Hoekstra) met een aria van Johann Sebastian Bach uit zijn Johannes Passion. ‘Erwäge’ zingt tenor Thomas Moser. “Overweeg, reflecteer.”***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenJaap Jansen – Het telefoonnummer dat nu uitkomst brengt (BNR, 1 april 2021)Alle voorheen geheime stukken uit de verkennersfase***Verder kijken14 uur debat in een kleine 4 minuten: een motie van afkeuring en Rutte door het stof (NOS, 2 april 2021President Reagan's Address to the Nation regarding the Tower Commission Report from the Oval Office, March 4, 1987Polygoon Journaal: De Lockheed affaire (1976)Kein Oster-Lockdown - Merkel bittet um Verzeihung (DW, 2021)J.S. Bach – Johannes Passion - Erwäge wie sein blutgefärbter Rücken***Verder luisteren179 - Kabinetsformatie 2021: Verkenners die schielijk van het toneel verdwenen, een politieke sluipmoord en de 'gouden standaard' van wijs en effectief formeren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen173 - Onder de pragmatische Mark Rutte werd de VVD de grootste, maar ook kwetsbaar136 - Jarig in coronacrisis: Mariëtte Hamer en Maurice Knijnenburg over 70 jaar SER117 - Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprenten***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:51 – Deel 100:57:47 – Deel 201:51:06 – Uitro01:51:48 – Einde 

De kabinetsformatie van 2021 schrijft meteen al parlementaire geschiedenis. Hij begon met voor het eerst twee verkenners en voor het eerst twee vrouwen: Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren. Binnen een week vertrokken ze schielijk van het toneel, zonder hun opdracht te hebben afgerond. “Dit verdient niet de schoonheidsprijs”, zei Tweede-Kamervoorzitter en opdrachtgever Khadija Arib.In deze aflevering analyseren Jaap Jansen en PG Kroeger historie en achtergronden. Ze gaan met een politiek stofkammetje door de tekst van het dankzij een ANP-foto uitgelekte memo ‘Aandachtspunten 2e ronde VVD en D66’.Dat memo bevat veel meer pikanterie dan die ene opmerking van vier woorden over CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. De twee zinsneden over CDA-fractievoorzitter Wopke Hoekstra zijn minstens zo opmerkelijk. Daarbij werden in de dagen na het uitlekken status, herkomst en betekenis van dat document eerder schimmiger dan helderder - juist door de pogingen het toe te lichten dan wel terzijde te schuiven.Jansen en Kroeger noteren een reeks onderwerpen waarover de Tweede Kamer in haar debat met de voormalige verkenners nog maar eens scherp en precies moet doorvragen, ook om de nieuwe twee verkenners – Tamara van Ark en Wouter Koolmees - meteen duidelijker richting te geven over hun feitelijke en van nature beperkte opdracht. Die vraagpunten betreffen zaken als het ‘persoonlijk contact van MR en SK’- oftewel Mark Rutte en Sigrid Kaag – met het CDA over ‘deelname kabinet’, de betekenis van het ‘aandachtspunt’ ten aanzien van ‘onderhandelingsstijl Hoekstra’, ‘positie Omtzigt’ uiteraard en bovenal de passage over een ‘nationaal herstelplan’ met de mysterieuze toevoeging ‘zie bijgevoegd overzicht’. Want de ex-verkenners wekken hiermee de suggestie dat er feitelijk al een document beschikbaar over zo’n herstelplan. Voor de Kamer is dat een nuttig document bij komende formatiegesprekken.We moeten tegelijkertijd alle opwinding ook relativeren. Heel vreemd is zo’n memo met aandachtspunten nu ook weer niet. En dat een verkenningsfase of zelfs een informatie na een hoop narigheid helemaal over moet is niet uitzonderlijk. Jaap en PG vertellen over twee verkenningsfasen uit de historie die Van Ark, Koolmees en de Kamer inspiratie kunnen bieden.Zo was er een in 1963 waarin een politieke sluipmoord op een zeer vooraanstaand Kamerlid werd gepleegd; een complot gesmeed op Paleis Soestdijk nota bene. En er was een verkenner die vaker optrad: Jan de Koning. ‘Het Eldorado van de rust’ noemde VVD-leider Ed Nijpels hem in 1986 – het jaar waarin het met die liberale leider niet goed afliep. Van De Koning zijn vele lessen te leren. Zijn werkwijze geldt nu als ‘de gouden standaard’ van wijs en effectief formeren.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenFormatiedagboeken BeelP.F. Maas - Kabinetsformaties 1959-1973Carla van Baalen en Alexander van Kessel (redactie) - Kabinetsformaties 1977-2012***Verder kijkenOllongren verlaat Tweede Kamer na positieve testRutte over geheime opmerking over CDA-Kamerlid OmtzigtArib: Dit verdient geen schoonheidsprijsVerkenners Van Ark en Koolmees over 'interne notititie'WNL op Zondag: Henk Kamp over de kabinetsformatie van 2021Polygoon Journaal: na negen weken een nieuw kabinet (1963)Andere Tijden: De VVD van Ed Nijpels (2007)***Verder luisteren177 - Kabinetsformatie 2021: Formeren is faseren, dus het begint met verkennen45 – De liefdesbrieven van Francois Mitterrand***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:42:47 – Deel 201:32:29 – Uitro01:33:08 – EindeLet op! Tussen minuut 26 en minuut 45 klinkt de aflevering (door een storing tijdens de opname) minder goed dan je van ons gewend bent. Maar gelukkig is het gesprek wel goed te volgen! 

Verkiezingen in Nederland zijn (net als Europa) ‘best belangrijk’. Maar voor ons als Europeanen en ook geopolitiek gezien zijn de Bondsdagverkiezingen op 26 september toch net even van groter gewicht. En dat ze historisch zijn, staat nu al vast. Want dit keer krijgt Duitsland na de verkiezingen een nieuwe bondskanselier, een opvolger van Angela Merkel. Betrouwbare Bronnen kijkt vooruit. Wie volgt haar na zestien jaar op in het Kanzleramt?Jaap Jansen en PG Kroeger schetsen portretten van vijf politici die zonder meer grote kans maken Merkel op te volgen en dus ook staatslieden als Konrad Adenauer, Willy Brandt, Helmut Schmidt en Helmut Kohl. Die kanshebber zijn vijf mannen (in deze tijd van de opmars van vrouwen aan de top best vreemd) uit vier verschillende partijen. En ze hebben een duidelijk, divers en soms verrassend profiel. Er zitten twee ‘bijna roomse priesters’ tussen, een romancier en filosoof, twee voormalige activisten uit radicaal-linkse hoek, twee zonen van migranten en vluchtelingen en er zijn nog meer verrassende dingen uit achtergrond, Werdegang en familiegeschiedenis van de kandidaten.De in deze aflevering geportretteerden zijn:-Armin Laschet, CDU-premier van de grootste deelstaat. Zoon uit een mijnwerkersgeslacht, de eerste die kon studeren, een gelovig katholiek die bonje kreeg met het episcopaat. Oud-lid van het Europees Parlement.-Markus Söder, chef van de Beierse CSU. Minister van alles en nu premier in München, man uit een opvallende minderheid, voorbeeld van een ‘GroenRechts’ vernieuwer.-Olaf Scholz, klassieke sociaaldemocraat. Hamburg, rode apparatsjik, minister op zware posten, collega van Wopke Hoekstra in de Eurogroep.-Winfried Kretschmann, eerste premier van ‘die Grüne’. Winnaar tot driemaal toe, kind van Vertriebene uit Oost-Pruisen.-Robert Habeck, Groene dichter. Man van ‘de Mosselvrede’ op het Wad, medialieveling, kinderboeken, Deense cultuur, Über-Realo.De SPD heeft Scholz al aangewezen en wil daarmee haar faam als partij van traditie en ‘safe pair of hands’ uit Hamburg (à la Helmut Schmidt’) nog eens profileren. De keuze voor een kandidaat voor ‘die Union’ van CDU en CSU en voor de Groenen is ook interessant als vingerwijzing voor de koers van hun partijen, want verkiezingsprogramma’s zijn er nog niet.Dit zijn de politieke verhoudingen in de peiling van Kantar/Emnid van 21 maart 2021.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show.Wilt u Betrouwbare Bronnen sponsoren of in de podcast adverteren? Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder kijkenAngela Merkel: Wie tickt die Bundeskanzlerin? | Galileo | ProSiebenArmin Laschet | The man who may succeed MerkelCDU-Parteitag: Bewerbungsrede von Armin Laschet (januar 2021)Markus Söder - Die CSU wird heute 75 (september 2020)Franz Josef Strauß - deutlich, deftig & direkt Teil 1"SPD und Kanzlerkandidat passen zusammen" - Olaf Scholz im tagesthemen-Interview (august 2020)Neujahrsansprache von Ministerpräsident Winfried Kretschmann (31 dezember 2020)Grünen-Vorsitzender Robert Habeck im ARD-Sommerinterview***Verder luisteren156 – 2020: een historisch jaar voor Europa en EU-voorzitter Angela Merkel111 - De onverwachte herrijzenis van Helmut Kohl – en van Truman, Merkel en Rutte42 - Merkels vertrouweling Elmar Brok: 40 jaar Europese geschiedenis***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:26 – Deel 100:51:22 – Deel 201:23:56 – Uitro01:24:33 – Einde 

Formeren is faseren, zegt oud-informateur Herman Tjeenk Willink altijd. De kabinetsformatie van 2021 begint heel klassiek: met verkennen. En ook met een primeur: twee verkenners, twee (ex-)vicepremiers, twee liberalen, twee vrouwen.Wat gaan zij doen? Wat is een verkenner? Waarom is die er? Wat kunnen de twee verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren van 2021 leren van de belevenissen, blunders en successen van hun voorgangers?Jaap Jansen en PG Kroeger duiken in de historie van kabinetsformaties tijdens de hopeloze toestanden onder Willem III, via de eigenzinnigheden van Beatrix tot de rol van Khadija Arib als plaatsvervangend-koningin. Er blijken allerlei redenen te zijn om een formatie te beginnen met een verkenner. Twee daarvan zijn zó relevant voor de actualiteit van nu, dat ze meteen in deze aflevering al worden uitgediept.De eerste reden: de verkiezingsuitslag is dermate onpeilbaar en roept meer vragen op dan helderheid, dat eerst maar eens zorgvuldig afgepeld moet worden hoe en wat en wie en wanneer.De tweede reden: de verkiezingsuitslag bevat een dusdanige blokkade voor het trekken van eerste, heldere conclusies, dat dit obstakel eerst uit de weg geruimd moet worden. Doet een van deze twee situaties zich voor, dan is de route van een verkenner bijna onvermijdelijk.PG en Jaap roepen bij dat eerste verkennerstype twee bekende namen in herinnering: Uri Rosenthal en Piet Hein Donner. Beiden moesten in zeer ingewikkelde situaties een pad vrij hakken door de Haagse jungle. Dat deden ze op heel verschillende manieren en bij beide komen we in hun verkennersfase de naam van Maxime Verhagen tegen als vlijmscherpe en sluwe sleutelfiguur. Jorritsma en Ollongren kunnen daar veel van leren. Wat ze vooral niet moeten doen – omdat het dan net zo fout gaat als in 2010 – en waar ze heel goed op moeten letten, zodat het tot een vruchtbaar resultaat kan leiden.Ook het tweede verkennerstype kwam al eerder in de parlementaire historie op het tapijt. Opmerkelijk genoeg waren het twee keer PvdA’ers die voor de bijna onmogelijke taak geplaatst werden een enorm obstakel voor een succesvolle formatie te laten ontploffen en versplinteren. De eerste was Jos van Kemenade die in 1982 volgens Ruud Lubbers ‘een volstrekt zinloze exercitie’ moest plegen. Er was toen alle ruimte voor een coalitie van de winnaars PvdA en VVD, maar zo’n ‘Paars kabinet avant la lettre’ kwam er niet. Heel apart was de opdracht die in 1994 verkenner Wim Kok kreeg en wie de Majesteit op dat idee gebracht had. Deze variant kan wel eens extra leerzaam blijken voor het liberale verkennersduo van 2021. ***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!*** Verder lezenCarla van Baalen, Alexander van Kessel - Kabinetsformaties 1977-2012 (Uitgeverij Boom)Remieg Aerts – Thorbecke wil het (Prometheus)Hubert Smeets – Hans van Mierlo, een wonderbaarlijk politicus (De Bezige Bij)*** Verder kijken Herman Tjeenk Willink in Buitenhof, 21 maart 2021Persconferentie verkenners Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren (18 maart 2021)Uri Rosenthal wordt informateur (2010)Aflevering uit tv-serie Crisis met Uri Rosenthal: een virus! ***Verder luisteren176 – De verkiezingscampagne van 2021: onverwachte winnaars en verliezers161 - Hans van Mierlo, een politieke popster88 - Leven en werk van onderwijsvernieuwer Jos van Kemenade*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:20 – Deel 100:37:12 – Deel 201:14:25 – Uitro01:15:04 – Einde

Verkiezingsdag 17 maart 2021 werd toch nog een stuk spannender dan experts hadden durven voorspellen. Zelfs de opkomst hoger dan kenners hadden gevreesd. De kiezer kwam en zorgde voor een resultaat dat zorgde voor een reeks van onverwachte winnaars, verliezers, tegenvallers en meevallers.Jaap Jansen analyseert die feiten en cijfers, oorzaken en gevolgen met Roderik van Grieken van het Nederlands Debatinstituut en vaste ‘sidekick’ PG Kroeger.Ze kijken naar drie grote thema’s. Allereerst naar de fundamentele betekenis van de uitslag voor ‘wat Nederland en de Haagse politiek nu is geworden.’ 2021 lijkt het einde van een tijdperk: volgens PG een soort verhuizing van het Binnenhof naar het verre Zuiden. “We zijn een Italië geworden, een Belpaese aan de Noordzee.”Zowel de versnippering als de middelpuntvliedende krachten in het electorale landschap wijzen daar op. Van de vaste waarden en de politieke ankers in ons land sinds 1920 zijn slechts restanten en ruïnes over. Antipartijen, sectorale en regionale ‘ombudspolitiek’ dringen naar voren, maar ook wat Max Weber noemt, vormen van ‘charismatischer Herrschaft’ rond personen en hun eigenzinnige netwerken. Enerzijds maakt dit de regeerbaarheid ‘Italiaans lastig en instabiel’, anderzijds maakt het daar aan de Tiber premiers van het type Conte en Draghi bijna nationale figuren die de steun van vrijwel alle partijen opeisen om drastische ingrepen door te kunnen duwen. In ons land is dat laatste nog niet het geval, maar Italië is wel heel dichtbij gekomen, stelt PG.Prestaties en flops van de verschillende partijen worden door Roderik van Grieken scherp bezien in zijn analyses van de debatten en de boodschappen die de lijsttrekkers hadden kunnen en moeten brengen. D66-lijsttrekker Sigrid Kaag nam grote risico’s die goed uitpakten. Ze reageerde goed op het retorisch vernuft waarmee Geert Wilders zowel haar als VVD-aanvoerder Mark Rutte onder druk probeerde te zetten. Van Grieken en Kroeger verwonderen zich daarbij nogal over het ontbreken of soms verdampen van grote, wezenlijke onderwerpen.Natuurlijk kijkt Kroeger als CDA-partijhistoricus daarbij met een extra kritisch oog naar de wederwaardigheden van CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra en het wak waarin de campagne van die partij leek te belanden. Van Grieken is tot zijn schrik bijna nog een stuk milder daarover dan de partijhistoricus.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder kijkenTerugblik campagneleiders in Nieuwspoort, 18 maart 2021Registratie van de uitvoering van de 'Matthäus passion' van Johann Sebastian Bach door het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir o.l.v. Ton Koopman op 14 april 2005 in de Sint-Joriskerk in Amersfoort***Verder luisteren117 - Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprenten165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkers166 - Verkiezingsdebatten: hoe je ze wint of verliest168 – De zeven geheimen van een succesvolle verkiezingscampagne171 - Epische Europese verkiezingstriomfen - Waar is Europa trouwens in de verkiezingscampagne van 2021?172 - Hogere overheidsuitgaven, lastenverzwaring bedrijven: opmerkelijke eensgezindheid bij verkiezingen 2021***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:31 – Deel 100:20:40 – Deel 201:18:16 – Deel 302:11:28 – Uitro02:12:00 – Einde 

Nadat Wopke Hoekstra met kritiek werd overladen over zijn plan om de WW te verhogen maar tegelijkertijd te maximeren op één jaar, benadrukt hij in deze aflevering van Betrouwbare Bronnen de sociale kant van zijn plannen en daarbij vooral de verschillen met de VVD van Mark Rutte. “Het verhaal, de richting en de koers van het CDA is fundamenteel verschillend van de VVD. We geloven allebei in eigen verantwoordelijkheid. Maar daar houdt het voor de VVD wel zo’n beetje op”, zegt hij in gesprek met Jaap Jansen.Hij vertelt over zijn plannen voor de komende kabinetsperiode. Hoekstra wil het roer overnemen van Mark Rutte en een kabinet vormen waaraan zo mogelijk VVD, CDA, D66 en ChristenUnie deelnemen. Daarnaast kijkt hij ook naar PvdA en SP. Een van zijn adviseurs hierbij is de vorige CDA-premier Jan Peter Balkenende.In de kabinetsformatie wil Hoekstra afspreken dat er een wet komt waarmee antidemocratische partijen verboden kunnen worden. Ook moet het begrotingsbeleid anders. In de praktijk is door opeenvolgende kabinetten te vaak een beleid gevoerd waardoor het effect van een economische crisis nog groter werd.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenCDA verkiezingsprogramma 2021Hoekstra’s New DealPieter Omtzigt – Een nieuw sociaal contract***Verder luisteren172 - Hogere overheidsuitgaven, lastenverzwaring bedrijven: opmerkelijke eensgezindheid bij verkiezingen 2021162 - Pieter Omtzigt over macht en tegenmacht79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt36 - Wopke Hoekstra: De EU moet een geopolitieke machtsfactor worden32 - Churchill en Europa: de biografen Andrew Roberts en Felix Klos14 - Jan Peter Balkenende & Wopke Hoekstra: een nieuwe agenda voor Nederland en Europa***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:04:34 – Deel 100:11:43 – Deel 201:01:07 – Uitro01:01:45 – Einde 

Regeren voelt als een spijkerbed, zegt Gert-Jan Segers, lijsttrekker van de ChristenUnie, in gesprek met Jaap Jansen. Toch wil zijn partij na de verkiezingen opnieuw een bijdrage leveren. Maar de prijs daarvoor wordt wel hoger dan de vorige keer, waarschuwt hij.Er moet een ‘hervormingskabinet’ komen, zegt Segers. Hij is beducht voor de koers van het CDA onder de nieuwe leider Wopke Hoekstra, die wil bezuinigen op de ww-uitkering, medisch specialisten hun ‘goudgerande regelingen’ wil laten behouden en het minimumloon niet wil verhogen. “Buitengewoon onverstandig. Niet doen”, waarschuwt hij het CDA, dat tot zijn spijt onder Hoekstra ook plotseling afziet van het plan van CDA-Kamerlid Anne Kuik om prostitutie te verbieden.In het gesprek uit Segers ook zijn twijfels over D66, met wie zijn partij de afgelopen jaren eveneens regeerde. En hij vraagt zich af of GroenLinks wel écht regeringsverantwoordelijkheid wil dragen. “Als het spannend wordt, zie ik bij GroenLinks de neiging om weg te lopen. En als wij dan compromissen sluiten, is het voor mij wel eens lastig om in de Kamer naar Jesse Klavers bijtende kritiek te luisteren. Dan denk ik: ja gast, had het zelf gedaan!”*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!*** Verder lezenChristenUnie verkiezingsprogramma 2021De resultaten van de ChristenUnie in het kabinet Rutte IIIHelft kerkgangers stemt niet op een christelijke partij***Verder luisteren171 - Waar is 'Europa' in de verkiezingscampagne van 2021?79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarkt66 - Carola Schouten, Landbouwminister tussen boze boeren50 - PG Kroeger over de vrijheid van onderwijs21 - Gert-Jan Segers (ChristenUnie): 'Er gaat iets stuk in dit land'***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:05 – Deel 100:46:02 – Deel 201:16:20 – Uitro01:17:02 – Einde 

In 2021 is Mark Rutte voor de vijfde keer lijsttrekker van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie. Hij maakte de VVD de grootste fractie in de Tweede Kamer en sinds 2010 is hij de eerste liberale minister-president sinds Pieter Cort van der Linden een eeuw geleden.Geen wonder dat het beeld bestaat van een bijna griezelige almacht en vermogens tot sturen, besturen en winnen. Maar is dat wel zo? Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de ontwikkeling van Rutte als aanvoerder en als liberaal politicus.De VVD en Rutte staan veel minder sterk dan oppervlakkige waarnemers zien. Eigenlijk haalden Ruttes liberalen alleen bij de verkiezingen van 2012 een klinkende overwinning en ook toen hijgde, net als in 2010, de PvdA Rutte in de nek. Vergeten lijkt hoe zwaar eigenlijk de nederlaag van de VVD was in 2017. Van een 'Kanzlerbonus' was allesbehalve sprake.En zo zijn er meer opvallende kwetsbaarheden die Rutte zelf overigens als eerste zal erkennen. De VVD heeft en ernstig HRM-probleem. De partij heeft zo weinig leden dat het vinden van politiek personeel problematisch wordt. Het verloop onder bewindslieden en andere hooggeplaatsten is daarbij een opvallend fenomeen. En leeft nog altijd in de vrees dat de vroegere aanhang van Rita Verdonk zich en masse van de partij afkeert.Jaap en PG kijken daarom zeer precies naar de brieven die Rutte nu al meerdere keren naar de kiezers heeft gestuurd. Die over het vaasje bijvoorbeeld en ook de nieuwste: “Samen naar de eindstreep. En verder.” Voor de liefhebber van verfijnd politiek proza zijn die brieven een delicatesse. Want zij geven - soms onbedoeld - een bijzonder inkijkje in Ruttes denken en de VVD-strategie.Zo speelt de verbijstering van Emmanuel Macron over het Torentje (vroeger een conciërgewoning) evenzeer een rol als het structureel bedrijven van 'ombudspolitiek' naar het bedrijfsleven: de belastingdruk voor grote bedrijven is in tien jaar met een kwart gedaald. Verrassend is daarbij wel de draai van 180 graden die Rutte maakte ten opzichte van zijn eigen beginselverklaring uit 2008. Daarin pleitte hij voor een kleine staat met een beperkt aantal taken. Het verkiezingsprogramma 2021 benadrukt de noodzaak van een sterke overheid.Rutte is een behendige manager, zich altijd aanpassend aan de omstandigheden. Hij kan met iedereen omdat hij niemand iets belooft.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenVVD beginselverklaring (2008)VVD verkiezingsprogramma (2021)Peter Kanne - Kan de VVD de verkiezingen van 2021 verliezen?Brief Mark Rutte - Samen naar de eindstreep. En verder (2021)Brief Mark Rutte - Beste Nederlanders (2018)Jaap Jansen - De leegte rond Mark Rutte als risico voor de VVD (2021)***Verder kijkenTussen Kunst en Vaas met Mark Rutte en Erica TerpstraVVD - Waarom wij in de politiek zittenHans Wiegel - Sinterklaas, daar zit-ie!Wiegel over opkomst BaudetDans le bureau de Mark Rutte, Premier ministre des Pays-BasMark Rutte - "Ja, dit is een kras"Mark Rutte - Een land wat in de kern diep socialistisch isMark Rutte - "Als ik vertrek uit politiek, ga ik onderwijs in"***Verder luisteren118 - Peter Hein van Mulligen: ‘Het gaat hartstikke goed met Nederland, wie anders beweert heeft de feiten tegen’52 - Gerry van der List waarschuwt fletse VVD: Wacht Rutte het lot van Balkenende?41 - Klaas Dijkhoff over VVD, coalitie en FVD32 - Frits Bolkestein over Thierry Baudet en de VVD 28 - Eerste-Kamervoorzitter Ankie Broekers-Knol waarschuwt17 - PG Kroeger looft het poldermodel (over het vaasje van Rutte) 12 - Uri Rosenthal: hoe ik Mark Rutte omhoog hielp***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:23 – Deel 101:10:13 – Deel 201:32:56 – Uitro01:33:37 – Einde 

Op 1 maart 2021 publiceerden het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving hun ‘doorrekeningen’ van de verkiezingsprogramma’s. Wat is dat, zo’n doorrekening en hoe belangrijk is die? Kun je er ook kritische kanttekeningen bij zetten?In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met econoom en bestuurskundige Wimar Bolhuis. Hij kent als geen ander de Haagse binnenwereld van politiek, bestuur en rekenmodellen. In 2017 schreef hij een boek over de doorrekeningen: De rekenmeesters van de politiek. En daarna Elke formatie faalt, verkiezingsbeloftes die nooit worden waargemaakt – gebaseerd op zijn proefschrift, waarover hij te gast was in Betrouwbare Bronnen 7. Jaap neemt met hem het systeem van die berekeningen door, de waarde ervan en kritiek die in het verleden (bijvoorbeeld door Pim Fortuyn) en nu (bijvoorbeeld door Pieter Omtzigt) geuit is op ‘regeren op basis van rekenmodellen’.De ‘Keuzes in kaart’ van dit jaar zijn bijzonder. De coronacrisis zorgt voor een omslag. Partijen willen vaak lagere lasten voor huishoudens en hogere lasten voor bedrijven, maar dit keer komt die wens wel zeer pregnant tot uiting. Er is een algemene wens om de overheid meer te laten doen en dus de collectieve lasten te laten oplopen. Ook meestal zuinige partijen als VVD en CDA kiezen daar nu voor.Joop den Uyl, PvdA-premier in de jaren ’70 toen de overheidsuitgaven fors opliepen, zou zich thuis voelen bij de richting die de meeste politieke partijen nu gaan, beaamt Bolhuis. “Forse verhoging van overheidsuitgaven en stevige verzwaring van de lasten voor het bedrijfsleven, dat zie je vaak na grote crisissen. Het effect van het coronavirus is te vergelijken met een grote oorlog. Dan gaat de politiek investeren.”Ook al waarschuwen VVD-lijsttrekker Mark Rutte en CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra – de premier en de minister van Financiën – elkaar dat er geen ‘free lunch’ is en dat er ooit weer moet worden bezuinigd, Bolhuis denkt dat dit in de komende kabinetsperiode niet gaat gebeuren.De kabinetsformatie gaat wel weer – zoals meestal in ons land – ‘maanden duren’. Want hoewel de richting van het beleid waarvoor de verschillende partijen opteren vergelijkbaar is, er blijven genoeg pregnante verschillen. Vooral tussen VVD en CDA aan de ene kant en GroenLinks, SP en PvdA aan de andere kant, met D66 ertussenin.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!***Verder lezenKeuzes in Kaart 2022-2025 (CPB, 2021)Analyse leefomgevingseffecten verkiezingsprogramma's 2021-2025 (PBL, 2021)Website Wimar BolhuisWimar Bolhuis - De rekenmeesters van de politiek (Van Gennep 2017)Wimar Bolhuis – Elke formatie faalt (Brooklyn, 2018)Pieter Omtzigt - Modellen regeren Den Haag (februari 2021)***Verder kijkenPerspresentatie CPB en PBL, 1 maart 2021, Nieuwspoort Den Haag***Verder luisteren125 - Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisis07 - Wimar Bolhuis over leugentjes in verkiezingsprogramma's***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:00 – deel 1 (Hoe gaat het CPB te werk)00:41:32 – deel 2 (Keuzes in kaart 2021)01:14:11 – Uitro01:15:21 – Einde

De campagne voor de Tweede-Kamerverkiezingen 2021 gaat over van alles. De FvD-lijsttrekker agendeert de juridische houdbaarheid van een tribunaal tegen massamoordenaars van 75 jaar geleden. De VVD-lijsttrekker stuurt een brief. De PvdA-lijsttrekker prijst de waarde van carnaval. De CDA-lijsttrekker rijdt bijna in een wak. En die van GroenLinks ziet zijn voorstel voor een linkse alliantie meteen de prullenbak in verdwijnen.Maar gaat deze verkiezingscampagne ook nog écht ergens over: iets van inhoud en perspectief voor ons land en de mensen voor de komende jaren van een hopelijk krachtig, doelgericht herstel uit de crisis?Het is niet zo dat er in het huidige politieke klimaat geen onderwerpen zijn waar ons land zich nadrukkelijk over zouden kunnen buigen. Een komend kabinet staat voor een reeks diepingrijpende vragen en beslissingen waar de lijsttrekkers de kiezers toch wel in zouden mogen meenemen.Jaap Jansen en PG Kroeger brengen die vragen in kaart en laten zien dat die nu al bovenaan de urgentielijst staan van de Europese Unie, de NAVO en andere samenwerkingsverbanden waarin Nederland een belangijke rol speelt. Want Europese politiek is allang binnenlandse politiek en Brussel hoort bij Binnenhof en Buitenhof.Zo gaat de EU al in mei 2021 een ‘Europese Gezondheidsunie’ in de steigers zetten, als wezenlijk onderdeel van de sociale pijler van de Unie. Mede naar aanleiding van de coronapandemie zet Europa stappen vooruit in betere en krachtiger samenwerking. Wat gaat Nederland hier doen? Welke perspectieven presenteren de lijsttrekkers hier?De lange termijn verkenning door minister Ank Bijleveld voor grote investeringen in de defensie staat bij de NAVO hoog op de agenda. Ook de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden wil met de bondgenoten meer en doeltreffender investeren en de lidstaten voorbereiden op hybride oorlogvoering inclusief cyberwar en ontwikkelingen in de ruimte. Wat gaat Nederland hier concreet doen? Welke begrotingsplannen hebben de lijsttrekkers hier?Wat gaan we doen om onze data en digitale burgerrechten te beschermen in tijden van elektronische manipulaties en fakenews? Hoe gaat Nederland zijn handelsbelangen, industrie en topkennis versterken in de ontwikkeling van ‘een geopolitiek Europa’? Gebruiken we daarvoor ook dat ‘Wopkefonds’?Hoe trekken we lessen uit Brexit en hoe gaan we de nieuwe, waarschijnlijk toonaangevende rol van de nieuwe Italiaanse premier Mario Draghi – later dit jaar G20-voorzitter - slim en effectief beïnvloeden?Maar Europa biedt de lijsttrekkers en hun partijen nog veel meer inspiratie, als ze dat willen. PG behandelt een reeks epische electorale triomfen uit de geschiedenis en het recente verleden. Daaruit zijn vele lessen te trekken voor de periode die de partijen nog rest tot 17 maart.Hoe juist de Griekse premier Kyriakos Mitsotakis in heel Europa respect en thuis veel stemmen wist te winnen. Hoe Charles de Gaulle zichzelf president maakte ‘langs legale weg’. Hoe Margaret Thatcher met dank aan de ene Latijnse tiran de andere militair vernederde en zowel een radicaal-links Labour als de nieuwe Liberaal-Democraten schaakmat zette. Hoe de Duitse ‘Willy Wahl’ van Willy Brandt verliep en hoe de president van Roemenië Klaus Johannis een Europees icoon van de rechtsstaat, fatsoenlijk bewind en samenwerking werd. Ook Boekarest kan het Binnenhof nog iets leren, kortom.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk, via adverteren@dagennacht.nl***Verder kijkenParis, De Gaulle speaks (British Pathë, 1958)De Gaulle, Conférence de presse du 19 mai 19581972: Die wilden 70er – Mehr Demokratie wagen1969-10-28 - Willy Brandt - Wir wollen mehr Demokratie wagenRainer Barzel - Misstrauensvotum 1972Margaret Thatcher, Political Broadcast 1983Donizetti, Anna Bolena (Nelly Miricioiu) - Mongomery, Contertgebouw Amsterdam 14 december 1989 ***Verder luisteren158 - Aan zee is een land nooit klein: EU-voorzitter Portugal141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme139 - Ank Bijleveld en haar nieuwe Defensievisie: Europa moet zichzelf militair kunnen verdedigen124 - 95 jaar Jacques Delors085 - Gert Jan Koopman, directeur-generaal EU-begroting***Tijdlijn00:00:00 – Intro (Met nieuwe Vrienden van de Show)00:01:02 – Deel 1 (Waar is Europa in deze verkiezingscampagne?)00:24:15 – Deel 2 (Politieke geschiedenis)01:28:35 – Uitro (Met enkele mails van luisteraars)01:30:55 – Einde 

In de verkiezingscampagne van 2021 doet zich iets bijzonders voor. De vier partijen ter linkerzijde D66, GroenLinks, SP en PvdA kiezen allemaal een eigen positie en daardoor de facto geen van allen voor de vorming van een progressief blok tegenover met name de dominante liberale stroming en het premierschap van VVD-lijsttrekker Mark Rutte. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren de verschillende opstellingen in de actualiteit en leggen verbindingen met het verleden van de linkse en progressieve stroming in Nederland en verwante democratische landen.De opstelling ter linkerzijde is opmerkelijk. Sigrid Kaag van D66 wil ‘nieuw leiderschap’ in plaats van dat van Rutte, maar blokkeert een bundeling van centrumlinks waarin haar partij als in de peilingen nog net de grootste groepering Kaag zelf als kandidaat-premier zou kunnen presenteren. SP-lijsttrekker Lilian Marijnissen lonkt dan weer nadrukkelijk naar het CDA, net als haar vader Jan Marijnissen in juli 2012 tijdens een lange nachtelijke sessie met Pieter Omtzigt. PG onthult hoe in die hete, zomerse avond in een Haags steegje aan de tafel van een morsig eethuisje een regeerakkoord op hoofdlijnen voor een kabinet van SP en CDA geschetst werd en waarbij de chef van de socialisten best bereid was de VVD als ‘Dritte im Bunde’ te betrekken. Alles bleek bespreekbaar als de PvdA maar in de greppel gereden kon worden.Jesse Klaver van GroenLinks hoopt dan weer op een herneming van de pogingen tot een soort ‘Paars-plus’ waarover het heel even ging in de kabinetsformatie van 2010, toen uiteindelijk via een gedoogconstructie Geert Wilders op rechts een vinger in de pap kreeg. Klaver pleit voor 'Keerpunt 21' - naar het voorbeeld van Keerpunt 1972 van Joop den Uyl, Hans van Mierlo en Bas de Gaay Fortman - maar krijgt hierbij het lid op de neus van zowel de sociaal-liberalen als de socialisten. Opmerkelijk stil daarbij is de PvdA van de nieuwe leider Lilianne Ploumen, want die waagt het niet om de kiezer van 2021 ‘het eerlijke verhaal’ à la Dierderik Samsom te vertellen dat zij eigenlijk wel een nieuwe versie van Rutte II zouden willen.Jaap Jansen en PG Kroeger ter verklaring van deze opmerkelijke verwarring te verklaren in het verleden van de pogingen tot bundeling van partijen ter linkerzijde. Het ‘Morgenrood’ wilde maar zelden echt gaan gloren. Niet alleen in Nederland trouwens. De neiging tot theoretische en ideologische scherpslijperij zat er al vroeg in. Van Ferdinand Domela Nieuwenhuis en Pieter Jelles Troelstra tot Gramsci, Kautsky en Bernstein. De Weimar Republiek ging erdoor tenonder en de wederzijdse afkeer tussen PvdA en CPN en later ook de afsplitsing van de PSP was episch. Men schold bijna feller op elkaar dan op het grootkapitaal en de ‘Roomsche reactie’.Daaronder verscholen liggen dikke lagen van culturele, filosofische en politieke. Links heeft altijd innerlijke contradicties gekend die je in de actuele discussies weer boven ziet komen. Was men internationalistisch of vooral nationaal gericht? Was men van het volkse of van de volksverheffing? Was men voor de goed belegde boterham of voor de zuivere identiteit? Was links er voor de zekerheid van ‘de gewone man’ of voor innovatieve vernieuwingen in economie, cultuur en samenleving? Moest men Joop den Uyl volgen met zijn encyclopedische kennis van poëzie en letterkunde of moest men desnoods Job Cohen dwingen de polonaise te doen in een tv-show? Waren progressieven nu toch meer van ‘de Zaterdagmatinee’ of van André van Duin? Was het toeval dat de CPN zeezender Radio Veronica wel wilde helpen, terwijl de PvdA juist alles ondernam om de publieke omroep te beschermen door die ‘piraat’ de nek om te draaien?***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Word ook vriend! (er komen ook steeds meer vriendinnen trouwens)Betrouwbare Bronnen wordt uitgegeven door Dag en Nacht Media. Heb je interesse om te adverteren in deze podcast? Neem dan contact op met Dag en Nacht Media via adverteren@dagennacht.nl***Verder lezenJesse Klaver - Keerpunt 21, pleidooi voor progressieve samenwerking (2021)Verkiezingsprogramma PvdA, D66 en PPR: Keerpunt ’72 (1972)Peter Kanne - Fusie tussen GroenLinks en PvdA kan sterke, brede partij opleveren (I & O Research, 2020)Matthijs Rooduijn - Wat wil de linkse kiezer? (Stuk Rood Vlees, 2015)***Verder kijkenVerkiezingen 1972 met oa Hans van Mierlo en Joop den UylWilleke Alberti, Gerard Cox en anderen - Waarom stemmen wij Den Uyl? (1977) Den Uyl reciteert Bertolt Brecht in de Tweede Kamer (1986)Job Cohen in de polonaise (Koffietijd, 2010)Diederik Samsom over linkse samenwerking (2016)Tolhuistuin, 2020 - Aankondiging linkse samenwerking door Klaver, Marijnissen en Asscher***Verder luisteren167 - Lilian Marijnissen: 'Alleen met een grote SP verandert er echt wat'161 - Hans van Mierlo, een politieke popster123 – Hoe de PvdA in de greep kwam van het neoliberalisme64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop34 - Lodewijk Asscher over zijn PvdA27 - Rob Jetten (D66) wil muren slopen09 - Special: leven en werk van Wim Kok. Met Jeltje van Nieuwenhoven, Joop van den Berg, Gijs van Dijk en PG KroegerStudio Tegengif #51 - Peter Kanne over een linkse fusiepartij***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:02:14 – Deel 100:44:56 – Deel 201:29:01 – Uitro01:29:36 - Einde 

Op 22 februari bestaat de Partij voor de Vrijheid, de PVV van Geert Wilders, vijftien jaar. In 2006 deed de partij voor het eerst als lijst mee aan de Tweede-Kamerverkiezingen.In 2017 werd de PVV in Kamerzetels de tweede partij van Nederland. Al die jaren is ze herkenbaar aan een potpourri van gouwe ouwe teksten en een stijl en presentatie die haar scherp onderscheidt van alle andere partijen.Jaap Jansen en PG Kroeger portretteren de partij, haar historie, haar achterban, politiek, aanpak en haar toekomstperspectief.“Doe bis unne kuusj!” Dat klonk ooit in de Kamer uit het regeringsvak naar Wilders toen hij voor de zoveelste keer het kabinet ‘een ramp voor Nederland’ had genoemd. Een streekgenoot uit het kabinet geselde de PVV-leider en gaf blijk van respect voor diens vakmanschap in het parlementaire ambacht. Jaap Jansen en PG Kroeger vertellen niet alleen wat ‘unne kuusj’ is, zij analyseren ook haar geschiedenis en ontleden misverstanden en legendevorming.Zo blijkt dat de PVV juist geen ‘LPF 2.0’ is en ook geen groep die kan claimen een brede volkspartij te zijn. De kiezers van de PVV zijn wel duidelijk herkenbaar. Zowel wat betreft maatschappelijk profiel als herkomst en lokale wortels.De PVV’er blijkt gevoelig voor codes van nostalgie en een romantische blik op de gouden jaren die nu juist volgens Pim Fortuyn ‘puinhopen’ waren. Ook zij die hem nog steeds vereren en zeggen te missen geloven inmiddels precies het omgekeerde van het betoog van de LPF-aanvoerder.De PVV is anders dan anderen dankzij twee essentiële factoren, analyseert PG Kroeger. Wilders combineert grote parlementaire kwaliteiten met herhaaldelijke zelfvernietiging om steeds te kunnen herbeginnen. Wat Wilders binnen zijn VVD moest ondergaan van 2002 tot 2004 bepaalt tot vandaag wat hij doet met zijn partij en zijn politieke omgeving. Het verklaart waarom het gedogen van het kabinet Rutte I (2010-2012) zo’n sof bleek en de PVV bijna verwoestte. Dit verklaart ook waarom de zware nederlagen in 2019 bij de verkiezingen voor Provinciale Staten, gemeenteraden en het Europees Parlement een groot voordeel bleken voor Wilders als PVV-chef. Sindsdien kon hij alle andere populisten moeiteloos wegspelen en in het ravijn laten storten. Zijn beste bondgenoten daarbij bleken Henk Krol en Henk Otten.Ook belangrijk om te weten: Wilders meent het allemaal echt. Het is geen act, geen toneelstukje dat hij opvoert. Voor hem is niemand onmisbaar. Hij houdt iedereen in de PVV onzeker en afhankelijk van zijn obsessies, nukken en grillen. Op één na: Dion Graus. PG vertelt wat het merkwaardige geheim is van hun symbiotische relatie. Volgens hem zal de PVV op nationaal niveau nooit meer meeregeren, maar als het even kan juist wel in Limburg. Zo wil hij greep houden op die regio en haar politieke elite om hen blijvend te kunnen vernederen. En ondertussen tikt de tijdbom door.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Help Betrouwbare Bronnen duurzaam mogelijk te maken!Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl***Verder lezenVerkiezingsprogramma PVV (2021)Brief VVD-fractievoorzitter Mark Rutte aan Herman Tjeenk Willink (2017)Brief CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma aan Herman Tjeenk Willink (2017)***Verder kijkenGeert Wilders trapt PVV-campagne af in Spijkenisse (NOS, 2017)Audience to Trump: Lock her up (2017)PVV aanhang scandeert: minder Marokkanen (NOS, 2014)Geert Wilders: 'Islam gevaarlijker dan nazisme'Nieuwsuur 03 10 2019 PVV Eerste-Kamerlid Marjolein Faber: "Mijn tweet klopt"Wilders: Zwarte Piet moet 'zo zwart als roet' blijven (RTL Nieuws 2014)Dion Graus denkt dat hij wordt afgeluisterdWilders tegen Baudet - 'Het is altijd goed als u een keer gaat nadenken'Kamerleden van de coalitie Rutte III ontlopen een stemmingBotsing Wilders en Buma: als de politie thuis je Koran weg komt halen (RTL Nieuws 2016)***Verder luisteren48 - Wilders gewogen: Gerrit Voerman en Koen Vossen over de PVV152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie145 - Forum voor Democratie en de alleenheerschappij van Thierry Baudet31 – Populisten tot mislukken gedoemd***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:01:17 – Deel 101:06:22 – Deel 201:46:50 – Uitro01:47:46 – Einde

De zoektocht naar de kiezer vereist nog veel meer klunen dan een Elfstedentocht, een verkiezingscampagne is schaatsen op dun ijs.Betrouwbare Bronnen gaf al ‘Tien wetten voor elke lijsttrekker’, de zes klassieke winnaar-strategieën en de onmisbare tips & trucs voor lijsttrekkersdebatten (zie hieronder bij ‘verder luisteren’). Actualiteit, historische wortels, blunders, successen en lessen voor kiezers en campagnemakers kwamen daarin samen.Maar wat is nu toch het geheim erachter? Wat maakt een campagne een doorslaand succes, een verrassing, meevaller of een ‘instant classic’ voor politieke junkies? Het haar van de lijsttrekker; een nieuwe bril? Veel geld? Michael Bloomberg bewees het tegendeel. Glimmende folders? Berlusconi ging ten onder. Jolige filmpjes? Hans Brusselmans verwoestte de SP in Europa.Jaap Jansen en PG Kroeger onthullen in deze editie ‘De zeven geheimen van een winnende verkiezingscampagne’. Wie werden ze briljant toegepast en bij wie liep het episch fout?Van het drijfzand van Elco Brinkman tot de brille van Harry Potter. Mitterrands rozen op de tombes in het Pantheon. Dat ene zinnetje van de Kanzlerin. Die eenvoudige vraag voor iedereen thuis door Ronald Reagan. De ‘slip of the tongue’ van Mitt Romney en die domme herhaling door Clinton. Dat filmpje uit 1984. Die leus van 1986. Die twee woorden van de PvdA en die ene zin van de CPN.Die zeven geheimen die in deze ruim twee uur durende podcast uit de doeken worden gedaan:1] Program, profiel en persoon als één geheel. Van het succes van Jan Marijnissen in 2006 tot een hopeloze Joop den Uyl bij André van Duin.2] Snap je kiezer. Van de bevrijde Rutte van 2012 tot de fatale ‘Donner Doctrine’ in het CDA.3] Kaap ‘the Big Mo!’ Van George Bush’ verrassing in Iowa in 1980 naar Wouter Bos in 2003.4] Heb dat éne ‘Haakje’. Van het zoete Reagan-filmpje naar ‘Laat Lubbers z’n karwei afmaken’.5] De nul houden. Van de rust van Joe Biden naar het onbenul van Rita Verdonk.6] Heb geluk! Van de knie van Nixon tot Balkenendes ‘Bosbelasting’.7] Wees klaar voor D-Day plus 1. Van Mitterrands rozen in Parijs tot de omhelzing door Mark Rutte van Diederik Samsom.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl***Verder kijken (fragmenten hieruit hoor je in deze aflevering)The Big Mo, uit seizoen 7 van West WingDag '80, Hallo '81: André van Duin ontvangt gasten, onder wie Joop den Uyl (TROS 1981)Toespraak Jan Marijnissen, SP-verkiezingsavond Melkweg Amsterdam, 2006Ad Melkert (PvdA) en Jan Peter Balkenende (CDA) in debat over Pim Fortuyn, 2002Iowa Caucus History: 1980PvdA wint Europese verkiezingen 2019 (NOS)Ronald Reagan It's Morning In America 1984TV Duell 2013 Angela Merkel en Peer SteinbrückCarter vs. Reagan: The second 1980 presidential debateC’mon man: Biden’s consistent refrain to Trump at the final debateTrots op Nederland filmpjes 2010Andere Tijden: Onder onwezenlijke omstandigheden, de verkiezingsdag in 1977 (2002)President Obama Tours Areas Damaged by Hurricane Sandy (2012)Rutte wil Turkse minister tegenhouden (NOS, 2017)Rutte en Samsom over het regeerakkoord van Rutte II - Pauw en Witteman 2012 (VARA)President Trump's election night remarks (ABC, 2020)Investiture de François Mitterrand au Panthéon | Archive INA (mei 1981)Scene from Mussorgsky -- "Boris Godunov" (Mezzo)***Verder luisteren166 - Verkiezingsdebatten: hoe je ze wint of verliest165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkers164 - Dries van Agt 90 - Eigenzinnig politicus, paradijsvogel, wereldburger161 - Hans van Mierlo, een politieke popster142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenis117 - Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprenten***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:31 – Deel 100:49:26 – Deel 201:07:52 – Deel 301:15:39 – Deel 401:30:53 – Deel 501:41:07 – Deel 601:54:32 – Deel 702:15:18 – Uitro02:16:00 – Einde 

Eind 2017 trad Lilian Marijnissen aan als nieuwe leider van de Socialistische Partij. In 2021 is ze voor het eerst lijsttrekker. In 2019 verloor de partij bij de Statenverkiezingen de helft van haar zetels en ze verdween uit het Europees Parlement. Tegelijkertijd nemen steeds meer partijen – zelfs VVD, CDA en de werkgevers – plannen over waar de SP al jaren vergeefs voor pleitte. In Betrouwbare Bronnen waarschuwt Marijnissen dat alleen met een grote SP die dingen ook echt werkelijkheid kunnen worden. Zelfs de linkse vrienden van PvdA en GroenLinks vertrouwt ze dat niet toe, zegt ze tegen Jaap Jansen.Marijnissen maakt zich zorgen over de opkomst bij de verkiezingen van 17 maart. Omdat het afgelopen jaar in de politiek alleen maar over corona ging, heerst er nog geen gevoel van urgentie en gebeurt er in de peilingen nog niets. Daar moet verandering in komen, vindt ze. In vijf kwartier nemen ze de SP-plannen door en ook de verschillen met PvdA en GroenLinks.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl*** Verder lezenStel een daad. Verkiezingsprogramma SP 2021‘Kosten Nationaal Zorgfonds: 4.000 euro per huishouden’Ondernemen voor brede welvaart, naar nieuw Rijnlands samenspel (VNO-NCW en MKB-Nederland, 2021)Boek: Lodewijk Asscher, de val van een politiek talent*** Verder kijken Profiel Jan Marijnissen (Jaap Jansen & Sven Kockelmann, KRO 2007)Jan Marijnissen: Hoe links ten onderging in de Nederlandse politiek (Bernard Hammelburg, 2018)***Verder luisterenBB 143 – Emile Roemer over arbeidsmigranten, het burgemeesterschap en de SPBB 125 - Wouter Koolmees, minister van Sociale Zaken in de coronacrisisBB 79 - 'Nederland is nog steeds ziek': Hans Borstlap over zijn ingrijpende plannen voor de arbeidsmarktBB 68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerdeBB 6 - Sharon Gesthuizen over haar vertrek bij de SP*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:08:58 – Deel 100:21:02 – Deel 200:50:32 – Deel 301:18:09 – Uitro01:18:44 – Einde

Verkiezingsdebatten zijn de zuurstof van de democratie. Voor de lijsttrekkers en hun partijen hangt er veel van af. Een foutje kan het begin van het einde zijn, een slim antwoord een gamechanger.In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen twee uur lang met Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut. Hij weet hoe je een debat kan winnen of verliezen en was – net als Jaap – vaak betrokken bij de voorbereiding. Het blijkt nog niet zo gemakkelijk een goede debatstelling te bedenken. Soms verloopt een debatonderdeel precies zoals je het in een rollenspel hebt geoefend, soms gaat het héél anders. Ze bespreken de do’s en don’ts voor elk debat met tientallen voorbeelden van Mark Rutte, Pim Fortuyn, Jan Peter Balkenende, Wouter Bos, Emile Roemer, Lilian Marijnissen, Thierry Baudet, Geert Wilders, Diederik Samsom en vele anderen.Roderik van Grieken: “Mark Rutte is een soort Unox-worst: je weet wat je krijgt. En dat is en kwaliteit, dat wordt door heel veel mensen gewaardeerd. Alleen: als je hem zoals wij iedere dag volgen, dan word je er en beetje tureluurs van. Zeker na tien jaar premierschap. Lijsttrekkers als Sigrid Kaag en Wopke Hoekstra praten veel over ‘nieuw leiderschap’. Dat kan werken. Churchill won de Tweede-Wereldoorlog, iedereen waardeerde hem. Maar in 1945 werd hij keihard weggestemd. Niet omdat ze een hekel aan hem hadden, maar het gevoel was: we hebben nu wat nieuws nodig. Als je dát weet te raken, kun je de kiezer voor je winnen. Je ziet vaak dat er een slimme boodschap bedacht is, maar die moet dan wel passen bij de boodschapper. Job Cohen had een heel goed imago. Maar de verkiezingen van 2010 gingen over de economie waar hij niet diep in zat. Het PvdA-campagneteam prepte hem eindeloos met economische feitjes. Dat werkte niet. Hij werd er onzeker van. Rutte haalde meer zetels dan Cohen en kon aanspraak maken op het premierschap.”Op 8 februari vindt het eerste min of meer grote verkiezingsdebat plaats: het Noordelijk debat met lijsttrekkers en nummers 2 van de grote partijen, onder meer te zien op NPO Politiek.Belangrijke debatten die daarna op de rol staan:26 februari: Het Radio 1 debat28 februari: Het RTL debat, RTL-415 maart: EenVandaag, NPO 116 maart: NOS debat, NPO 1*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl*** Verder lezenRoderik van Grieken – Een feest van de democratie (Bert Bakker, 2012)Website Nederlands Debat Instituut ***Verder kijken (debatten en fragmenten die in de podcast aan de orde komen)Former Vice President Dan Quayle misspells PotatoSenator, you're no Jack Kennedy"Kennedy vs. Nixon: The fourth 1960 presidential debateGemeenteraadsverkiezingen 2002: Pim Fortuyn versus Ad Melkert (kort)Gemeenteraadsverkiezingen 2002: het complete debatUS presidential debate moderator Chris Wallace struggles to contain TrumpMark Rutte in ZomergastenMark Rutte 2012 - Geen cent meer naar GriekenlandGordon Brown calls Labour supporter a "bigoted woman"Fragment debat Rutte - Baudet 2019Korte samenvatting Carrédebat 2017, RTLCarré debat 5 maart 2017 (deel 1/2)Carré debat 5 maart 2017 (deel 2/2)Balkenende vs. Bos, 2006: U draait en u bent niet eerlijkBos vs. Balkenende, 2006: Noem mij drie voorbeelden"Het is tijd voor nieuw leiderschap" - Speech Sigrid Kaag 2020Diederik Samsom tijdens RTL-debat 2012: mijn kompasRutte vs. Roemer, RTL-debat 2012Lilian Marijnissen vs. Wilders, Asscher en Buma, RTL 2019Black out Rutte, NOS-debat 2019RTL Carré-debat 2010: Balkenende tegen Mariëlle Tweebeeke 'U kijkt zo lief'RTL Premiersdebat 2010: Cohen vs Wilders***Verder luisterenBB 165 - Verkiezingen 2021: succesvolle campagnestrategieën + tips voor lijsttrekkersBB 131 - Het debat van het jaar: Roderik van Grieken over de Algemene Beschouwingen van 2020BB 49 - Algemene Beschouwingen 2019 met Roderik van Grieken*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:18 – Deel 101:13:01 – Deel 202:07:01 – Uitro02:07:40 – Einde 

De verkiezingscampagnes barsten los. Alle ogen zijn gericht op 17 maart: de Tweede-Kamerverkiezingen van 2021. Maar hoe doe je dat, verkiezingen winnen? Met populaire poppetjes? Met smerige tackles of zoetgevooisde filmpjes? Met online microtargeting en algoritmes? De geschiedenis leert ons dat een partij, een kandidaat en een politieke stroming allereerst één ding moeten hebben en moeten vasthouden: een winnende strategie.Jaap Jansen en PG Kroeger duiken daarom in epische verkiezingsstrategieën die geschiedenis schreven. Want hoe deden FDR en LBJ dat toch? Hoe versloeg Thatcher de Labour Party? Wat maakte François Mitterrand en Konrad Adenauer zo’n onversaagde staatsman? Welke politieke wetten zorgen voor electoraal succes? En wat kunnen de lijsttrekkers van 2021 daarvan leren?Betrouwbare Bronnen reist langs dunbevolkte boerenstaatjes als Iowa, North Dakota en Indiana en ontdekt de winnende strategie die iedereen verraste. Maar ook de rozentuin van het Witte Huis, de kelder van Joe Biden in Wilmington en de aanvalslijn van Helmut Schmidt tegen Franz Josef Strauss blijken buitengewoon leerzaam. Hoe slaagde Ruud Lubbers met de aanpak waarmee Gerald Ford tien jaar eerder mislukte? Waarom lijken Barack Obama en Willy Brandt op elkaar? En welke lessen kun je nu nog trekken uit die belangrijke speech in Madison Square Garden in 1936?Een belangrijke les is het onderscheid tussen ‘strategie’ en ‘tactiek’. Juist in de politiek en al helemaal in verkiezingstijd. Tactiek moet de organische, treffende implementatie zijn van de strategie. En daarin worden vaak de meeste fouten gemaakt. De poster kan nog zo mooi zijn ontworpen, zo gelikt, en de timing ervan nog zo doordacht, maar als de leuze, de boodschap ervan niet geloofwaardig is en niet coherent met program, profiel en persoon, dan kun je er alleen maar mee verliezen.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Doe ook mee!Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl***Verder kijkenPresident Harry Truman delivers a Whistlestop Address to farmers in Iowa (1948)"Daisy" ad LBJ (1964)Labour isn’t working. Party political broadcast Conservatives (1979)François Mitterrand: « Mais vous avez tout à fait raison, Monsieur le Premier ministre. » (1988)***Verder luisterenBB 142 - De smerigste verkiezingscampagnes in de Amerikaanse geschiedenisBB 133 - Amerikaanse presidenten: boeken die je móet lezen!BB 117 - Tien wetten die elke lijsttrekker zich moet inprenten***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:13:04 - Deel 1: Rose Garden campagne00:43:29 - Deel 2: Whistle Stop campagne01:01:36 - Deel 3: La Force Tranquille01:23:29 - Deel 4: Keine Experimente 01:33:08 - Deel 5: Labour isn't working01:45:04 - Deel 6: Yes, we can! 01:53:29 - Uitro01:54:47 - Einde

Dries van Agt. Op 2 februari 2021 werd hij 90. De enige nog levende Nederlandse premier uit de 20e eeuw die in de heftige, turbulente jaren ‘70 een bepalende rol speelde. Jaap Jansen analyseert met PG Kroeger zijn politieke werk en zijn kleurrijke, verrassende persoonlijkheid.Dries van Agt was een politicus van de buitencategorie. De eerste aanvoerder van een nieuwe partij – het CDA – die hij al met zijn eerste campagne in 1977 winst bezorgde, waarna het CDA tot 1994 het Torentje bezette. Hij werd vaak weggezet als conservatieve zedenprediker, maar was in veel opzichten een vooruitstrevend hervormer van de rechtsstaat. Hij werd internationaal hoog gewaardeerd, wat hem na zijn Haagse jaren een in eigen land bijna niet opgemerkte topcarrière opleverde.PG Kroeger analyseert Van Agt in drie dimensies. Als minister in zes kabinetten gedurende elf jaar, waarvan hij er liefst drie zou leiden. En Van Agt als ‘paradijsvogel in de Haagse jungle’. Met zijn eigensoortige politieke poëzie, zijn relativering van het ‘Haagse gedoe’, zijn excentrieke vluchtgedrag en zijn pogingen om onder het premierschap uit te komen. De minst bekende dimensie is ‘Van Agt de wereldburger’. Want zijn internationale loopbaan was niet alleen van hoog niveau, maar ook de vrucht van enkele karaktertrekken die in eigen land nogal eens miskend of over het hoofd gezien werden.Hierbij laven Jansen en Kroeger zich aan enkele unieke bronnen. Zo is er diepte-interview van een uur door Jaap met de oud-premier, in mei 2008 uitgezonden op Het Gesprek, een tv-zender die maar een paar jaar bestaan heeft. Daarin bespraken zij zijn leven en werk aan de hand van de net verschenen biografie over hem. Zelden was Van Agt zo openhartig over zijn diepe drijfveren, zijn blik op samenleving en politiek en op zijn eigen leven en karakter.PG vertelt uit directe, persoonlijke waarneming van de premier en CDA-aanvoerder, zowel tijdens een zeer ingewikkelde kabinetsformatie als in later jaren, zoals tijdens het roemruchte CDA-congres in de Rijnhal in 2010.Zo komen allerlei onbekende aspecten en momenten aan de orde. Van Agt en zijn inspiratiebron Mao, zijn bewondering voor Piet de Jong, Leo Tindemans en Jan de Koning. Van Agt en de topfunctie die hem bijna in de schoot geworpen werd. In 1994 werd hij op een haar na wat Ruud Lubbers, Wim Kok en Jan Peter Balkenende ondanks verwoede pogingen nooit lukte: president van de Europese Commissie. Maar anders dan zijn opvolgers had hij daar totaal geen zin in.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de ShowSponsoring of adverteren is ook mogelijk. Vraag aan Flip Kylian Adams hoe dat werkt: flip@dagennacht.nl ***Verder lezenJohan van Merriënboer, Peter Bootsma, Peter van Griensven - Van Agt, tour de force, biografie (Boom, 2008)PG Kroeger en Jaap Stam - De rogge staat er dun bij, macht en verval van het CDA 1974-1998 (Balans, 1998)Theo Brinkel - Haagse Jaren, de politieke memoires van Ruud Lubbers (Ambo/Anthos, 2020)***Verder luisterenBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popsterBB 127 - De geheime politieke memoires van Ruud LubbersBB 124 - 95 jaar Jacques DelorsBB 119 - Elke machtsoverdracht in het CDA is een dramaBB 64 - Wim Kok, een leven op eigen kracht - gesprek met biograaf Marnix Krop***Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:64 - Deel 101:14:02 - Deel 201:59:20 - Uitro: nieuwe vrienden van de show02:00:05 - Einde

Dertig jaar geleden implodeerde een supermacht. Niet door een gruwelijke burgeroorlog, een nucleair conflict of andere oorzaken die in de wereldgeschiedenis soms de ondergang van een groot rijk in gang zetten. De Sovjet-Unie hief zichzelf op. Het Kremlin streek letterlijk voor het laatst de rode vlag met gouden hamer en sikkel. Hoe kon dat? Wat gebeurde er in de aanloop naar deze implosie? Was deze onvermijdelijk, een bedrijfsongeval, een samenzwering?Na de reeks podcasts van Betrouwbare Bronnen over de Val van de Muur en de Wiedervereinigung van Duitsland volgt bijna als vanzelfsprekend een serie over hoe die gebeurtenissen in de rest van de communistische wereld van toen doorwerkte. Minstens zo dramatisch en vol van soms alweer vergeten, toen niet altijd waargenomen feiten en gebeurtenissen.Jaap Jansen en PG Kroeger beginnen het verhaal in 1961, nu precies 60 jaar geleden. Niets wees erop dat de Sovjet-Unie nauwelijks nog één generatie zou voortbestaan. Integendeel. Dat jaar vierde zij haar grootste triomf. Heel de wereld volgde ademloos wat vanuit Moskou gepresteerd werd. De man die als eerste mens door het heelal om de aarde vloog was in een klap een held, een historische figuur; symbool van hoe dynamisch, innovatief en machtig het Kremlin-regime wel niet was. Joeri Gagarin was het bewijs dat ‘wij het kapitalistische Westen in tien jaar zullen begraven!’ zoals partijleider Nikita Chroesjtsjov stralend voorspelde.Maar 1961 gaf nog een signaal af. Burgers in vazalstaat Oost-Duitsland ontsnapten in zulke grote aantallen de rode heilstaat’, dat alleen een fysieke muur die exodus nog kon afstoppen. 13 augustus in Berlijn wees op nog heel iets anders. De reus stond op lemen voeten. Dat werd pijnlijk duidelijk toen Chroesjtsjov in de jaren daarna ten val kwam door zijn impulsieve aanpak en zijn opvolgers een neostalinisme introduceerden.Als wereldspeler en atoommacht was de Sovjet-Unie onder Leonid Brezjnew in die jaren tussen 1965 en 1985 op de toppen van invloed en kracht, maar interne verlamming en misgrepen ondermijnden die indruk toen al. De schaduw van de ‘Vozhd’, de baas Jozef Stalin bleef over het regime hangen, zelfs zijn megalomane plannen om de Sovjet-Unie fysiek, cultureel en sociaal te herrichten bleven leidend voor zijn opvolgers. Brezjnew werd daarbij onverwacht geholpen door de oliecrisis. Maar ook reusachtige stromen ‘oliedollars’ konden het Kremlin niet op andere gedachten en initiatieven brengen.Met de ‘détente’ en opening naar Europa door de ‘Ostpolitik’ kon de supermacht ook intern de greep op de eigen samenleving en de vazalstaten niet meer overeind houden. Met China groeide een veracht broederland juist in deze jaren uit tot een dynamische concurrent. Niet alleen de oude leiders in het Politburo verkalkten jaar op jaar, ook hun ideologische ambities, hun economisch beleid en hun geopolitieke strategie verloren het zicht op de realiteit. De dynamiek van de Gagarin-jaren en de petrodollars onder Breznjew konden niet langer verhullen dat de supermacht labiel en armoedig werd. En toen kwam Gorbatsjov.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder kijken Film Navalny over Poetin Gagarin in de ruimteGagarin in MoskouHet keukendebat van Chroetsjov en Nixon***Verder luisterenBB 135 - 30 jaar Duitse eenheid: Carlo Trojan, de Nederlander die meeonderhandeldeBB 93 - Hoe Gorbatsjov en het Sovjet-imperium ten onder gingenBB 84 - Hoe Kohl met Gorbatsjov de Duitse eenwording regeldeBB 72 - 'Wir sind ein Volk!', December 1989: Helmut Kohl in Dresden + Geheim gifwapen Sovjet UnieBB 61 - PG Kroeger over de val van de Berlijnse MuurBB 53 - 1989 - PG en de viering van 40 jaar Deutsche Demokratische RepublikBB 21 - PG over Poetins rolmodel Tsaar Nicolaas IBB 19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:06:35 – Deel 101:00:41 – Deel 201:30:20 – Uitro01:31:04 – Einde 

De heftige kritiek en zelfkritiek in de kindertoeslagaffaire leverden op 19 januari 2021 niet alleen een meeslepend en indrukwekkend Tweede-Kamerdebat op. Het parlement trok onder leiding van Pieter Omtzigt ook een hoogst opmerkelijke conclusie. De Kamer wil laten onderzoeken hoe het staat met de rechtsbescherming van burgers en hoe het zit met de praktijk van het stelsel van macht en tegenmacht. En dat onderzoek moet het parlement of de regering niet zelf verrichten, maar een zware en gezaghebbende commissie ‘van buiten’: de Venetië-commissie van de Raad van Europa, die eerder rechtsstaat en democratie in landen als Polen en Malta onder de loep nam. Omtzigts uithaal over ons land als ‘bananenmonarchie’ bleef dus niet bij verontwaardiging alleen. Er wordt ook heel concreet iets mee gedaan.Jaap Jansen en PG Kroeger kijken naar de betekenis van dit Kamerdebat en naar enkele opmerkelijke historische feiten en ontwikkelingen erachter. Waar komt die term ‘bananenmonarchie’ vandaan? En wat was een ‘bananenrepubliek’?In deze aflevering legt Pieter Omtzigt uit wat de achtergrond is van zijn deze week aangenomen motie om de Venetië-commissie te vragen ons land van kritische reflectie en aanbevelingen te voorzien. De gedachte dat ‘vreemde ogen dwingen’ heeft de CDA’er ook zelf vanuit die Raad al meermalen kunnen toepassen. Zijn rapportages hadden soms ingrijpende gevolgen.“Rechter en Tweede Kamer kunnen alleen besluiten nemen als ze de juiste informatie hebben. Op dit punt is Nederland een bananenmonarchie", legt hij uit. "Hier functioneert de Staat niet goed. De commissie-Van Dam die onderzoek deed naar de Kinderopvangtoeslagaffaire concludeerde dat de rechtsstaat is geschonden. Dat lijkt mij een behoorlijk zware kwalificatie.”PG Kroeger vertelt over historie en achtergronden van deze zware club vol rechters en andere grondwetkenners. De oorsprong en de oprichters van de commissie zijn gedurfd en kleurrijk. En waarom ‘Venetië-commissie’? Welke geschiedenis schuilt hier achter? PG neemt je mee naar een eiland tegenover de San Marco met nog weer een andere, zeker zo sublieme kerk van een groot bouwmeester uit de Renaissance; naar het Paleis van de Doges van ‘La Serenissima’ die op zijn reusachtige praalschip zijn jaarlijkse huwelijksceremonie liet voltrekken. En natuurlijk komen Richard Wagner, Thomas Mann en Gustav Mahler ook nog even langs.*** Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show*** Verder lezenTweede Kamer, 45e vergadering, 19 januari 2021Pieter Klein - Welkom in de documentloze bananenmonarchie (4 december 2018)Brief minister Klaas de Vries - Reikwijdte van artikel 68 Grondwet (2002) H.J.A. Hofland - Tegels Lichten (Querido)*** Verder kijken Gustav Mahler - Symfonie nr. 5 in cis kl.t. - Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink, Amsterdam, Concertgebouw, 25 december 1986***Verder luisterenBB 161 - Hans van Mierlo, een politieke popsterBB 147 – De kindertoeslagaffaire: het ging al mis bij de wetgevingBB 70 - 'Voorzitter, het is Kafka!' - PG Kroeger over leven en werk van Franz KafkaBB 68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerdeBB 18 - Pieter Omtzigt strijdt tegen corruptie in de Raad van Europa*** Tijdlijn00:00:00 – Intro00:03:47 – Deel 100:30:44 – Deel 2: gesprek met Pieter Omtzigt01:07:24 – Deel 301:50:14 – Uitro01:50:48 – Einde