Listen Now

In deze episode van de apothekerspodcast heb ik het met u over geneesmiddelen die overmatig zweten ofwel hyperhydrosis kunnen veroorzaken en over geneesmiddelen die hypohydrose of anhydrose kunnen veroorzaken (te weinig zweten of geen zweet). Er wordt uitgelegd hoe wat het mechanisme is achter zweetvorming en welke hoofdrolspelers hierbij betrokken zijn.  Vervolgens worden de groepen die hyperhydrose veroorzaken benoemd en de groepen de hypohydrose veroorzaken en er wordt ingegaan op welke manier men te werk kan gaan om de problemen te tackelen. Literatuur1. Cheshire WP, Fealey RD. Drug-Induced Hyperhidrosis and Hypohidrosis. Drug Safety. 2008;31(2):109–26.

In deze apothekerspodcast interview ik Ellen Koster die in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een artikel schreef over de behandeling van kinderen met eczeem. In het bijzonder gaan we in dit interview in op het belang van smeren met indifferente zalven en crèmes, de angst voor zalven en crèmes met corticosteroïden (ofwel de "hormoonzalven", wat een hele ongeschikte naam is) door ouders, maar ook door zorgverleners. Deze angst staat een goede behandeling in de weg en is onterecht. Crèmes en zalven met corticosteroïden zijn goed onderzocht en leiden zelden tot ernstige bijwerkingen, bovendien werken ze heel erg goed tegen eczeem, waardoor de behandeling met deze crèmes en zalven de kwaliteit van leven voor kinderen (en volwassenen) met eczeem enorm kan verbeteren. https://www.ntvg.nl/artikelen/kinderen-met-eczeem-verdienen-betere-behandeling#gerelateerde-artikelenMeer informatie over dr Ellen Koster: https://okee.sites.uu.nlhttps://www.linkedin.com/in/ellen-koster-2413599/Informatie over het huidhuis en eczeem:https://huidhuis.nl/aandoeningen/constitutioneel-eczeem/Informatie over Finger Tip Unitshttps://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/fingertip-unit-ftu.htmVeel luisterplezier toegewenst.

In deze apothekerspodcast een interview met Simone Krooshof en Nicole Kiefte, beiden deskundigen infectiepreventie met praktische tips om antibiotica resistentie te voorkomen. Zij geven het belang aan van hand hygiene, maar ook wat je het beste kan doen als je uit een buitenlands ziekenhuis komt en naar een Nederlands ziekenhuis wil. Moet je dit melden, en hoe lang moet je dit blijven melden. Is anti bacteriële zeep nu beter dan gewone zeep? Hoe lang moet je je handen eigenlijk wassen. Kortom heel veel praktische tips. Veel luiterplezier.Meer over Simone Krooshofhttps://www.linkedin.com/in/simone-krooshof-stam-11014023/Meer over Nicole Kieftehttps://www.linkedin.com/in/nicole-kiefte-van-grol-bb78a1203/

In dit interview met dr. Schouten hebben we het over antibiotica resistentie. We praten over hoe deze resistentie ontstaat, wanneer je risico loopt en hoe we verstandig om moeten gaan met antibiotica. Ries legt uit hoe bacteriën hun resistente genen kunnen overdragen op andere bacteriën, zelf op bacteriën die niet tot dezelfde soort behoren. We bespreken dat de inzet van antibiotica zeer voorzichtig moet gebeuren, maar dat de emotie om antibiotica in te zetten een belangrijke rol speelt bij de patiënt, maar ook bij de voorschrijvende dokter. Een belangrijk onderwerp dat wordt uitgelegd is dat antibiotica niet werkzaam zijn tegen virussen en dat de meeste infecties virus infecties zijn, dus dat we antibiotica niet snel moeten voorschrijven. Bovendien hebben antibiotica ook invloed op de darmflora, waardoor deze van samenstelling kan veranderen en waardoor mensen mogelijk eerder nadelige effecten kunnen krijgen, denk hierbij aan gewichtstoename en mogelijk depressies (luister hiervoor ook naar apothekerspodcast #31. Als je meer wilt weten over Ries, kijk dan op zijn LinkedIn profiel: https://www.linkedin.com/in/ries-schouten-04025522/Veel luisterplezier gewenst met deze apothekerspodcast. 

dr. Henk Frans Kwint promoveerde op het gebied van medicatiebeoordelingen en doet daar nog steeds onderzoek naar. Hij is mede auteur van de richtlijn medicatiebeoordeling en ook mede auteur van de richtlijn deprescribing of demedicalisering. Met Henk Frans praat ik over wat nu precies een medicatiebeoordeling is en welke zaken hier allemaal bij komen kijken. We praten over problemen of twijfels die mensen hebben als ze stoppen met medicijnen of als er veranderingen worden voorgesteld in hun medicatie naar aanleiding van zo'n medicatiebeoordeling. Ook spreken we onze wederzijdse wens uit dat mensen zich vaker wenden tot de apotheker met vragen over hun medicatie en wordt de consult functie van de apotheker belicht. meer over Henk Frans Kwint: https://sirstevenshof.nl/medewerkers/dr-henk-frans-kwinthttps://www.linkedin.com/in/henk-frans-kwint-0a03544/https://www.thuisarts.nl/medicijngebruik-bij-ouderenhttps://richtlijnen.nhg.org//files/2020-11/Final_Module%20Minderen%20en%20stoppen%20van%20medicatie.pdfhttps://richtlijnen.nhg.org/multidisciplinaire-richtlijnen/polyfarmacie-bij-ouderen

In deze aflevering een uitgebreid interview met apotheker dr. Job van Boven, die heel veel weet over longmedicatie, we bespreken het verschil tussen Astma en COPD, of is dat verschil minder duidelijk dan we denken? We hebben het over inhalatietechniek, therapietrouw, het astma actieplan, het COPD actieplan. Verder gaat Job in op onderzoek dat hij heeft gedaan naar elektronische hulpmiddelen die helpen om medicatie beter te kunnen inhaleren. In de aflevering worden diverse studies en websites aangehaald, hieronder de links naar alle relevante artikelen en websites. Veel luisterplezier!Meer over dr. Job van Boven: https://www.rug.nl/staff/j.f.m.van.boven/https://www.linkedin.com/in/job-van-boven-53336b17/?originalSubdomain=nlHierbij de links naar de artikelen: TAI:  TAI validatie: Plaza V, et al. Validation of the 'Test of the Adherence to Inhalers' (TAI) for Asthma and COPD Patients. J Aerosol Med Pulm Drug Deliv. 2016 Apr;29(2):142-52, link: Validation of the ‘Test of the Adherence to Inhalers’ (TAI) for Asthma and COPD Patients | Journal of Aerosol Medicine and Pulmonary Drug Delivery (liebertpub.com) Beschikbaar via TAI: www.taitest.com TAI Toolkit artikel: van de Hei SJ, et al. Personalized Medication Adherence Management in Asthma and Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A Review of Effective Interventions and Development of a Practical Adherence Toolkit.  J Allergy Clin Immunol Pract. 2021;9(11):3979-3994, link: Personalized Medication Adherence Management in Asthma and Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A Review of Effective Interventions and Development of a Practical Adherence Toolkit - ScienceDirect Actie plan: Astma Actieplan – Longfonds webshop COPD actieplan: Longaanval actieplan COPD – Longfonds webshop Digitale voorzetkamer:  Dierick BJH, et al. Digital spacer data driven COPD inhaler adherence education: The OUTERSPACE proof-of-concept study. Respir Med. 2022;201:106940, link: Digital spacer data driven COPD inhaler adherence education: The OUTERSPACE proof-of-concept study - ScienceDirect PW artikel milieu impact inhalatoren: Dekhuijzen et al. CO2-VOETAFDRUK VAN  INHALATOREN KAN OP VELE FRONTEN OMLAAG. Pharmaceutisch Weekblad 2022. Link:  4844435-Q-KNMP-PW nummer 16_v7.pdf (inhalatieinstituut.nl) PHARMACOP (apotheek studie COPD):  Tommelein E, et al. Effectiveness of pharmaceutical care for patients with chronic obstructive pulmonary disease (PHARMACOP): a randomized controlled trial. Br J Clin Pharmacol. 2014; 77(5):756-66, link: Effectiveness of pharmaceutical care for patients with chronic obstructive pulmonary disease (PHARMACOP): a randomized controlled trial - Tommelein - 2014 - British Journal of Clinical Pharmacology - Wiley Online LibraryJansen EM, et al. Global burden of medication non-adherence in chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and asthma: a narrative review of the clinical and economic case for smart inhalers. J Thorac Dis. 2021; 13(6):3846-3864, link: Global burden of medication non-adherence in chronic obstructive pulmonary disease

In deze episode hebben we het over hyponatriëmie, een van de meest voorkomend elektrolyt stoornissen. Wat is dit nu precies, komt het door een tekort aan Natrium of juist door een teveel aan water. Dat laatste blijkt eigenlijk het geval te zijn. Teveel aan water leidt tot een verdunning van het Natrium en tot hyponatriëmie. Antidiuretisch hormoon speelt hierbij een belangrijke rol. Geneesmiddelen die een hyponatriëmie kunnen veroorzaken zijn vooral SSRI's, TCA's, thiazide diuretica en carbamazepine. Verde kan XTC of MDMA gebruik een hyponatriëmie geven.Literatuur1.  Ingelfinger JR, Sterns RH. Disorders of Plasma Sodium — Causes, Consequences, and Correction. New Engl J Medicine. 2015;372(1):55–65.2.  Krisanapan P, Vongsanim S, Pin-on P, Ruengorn C, Noppakun K. Efficacy of Furosemide, Oral Sodium Chloride, and Fluid Restriction for Treatment of Syndrome of Inappropriate Antidiuresis (SIAD): An Open-label Randomized Controlled Study (The EFFUSE-FLUID Trial). American Journal of Kidney Diseases. 2020 Mar 19;1–10.3.  Wouda RD, Dekker SEI, Reijm J, Engberink RHGO, Vogt L. Effects of Water Loading on Observed and Predicted Plasma Sodium, and Fluid and Urine Cation Excretion in Healthy Individuals. American Journal of Kidney Diseases. 2019 Apr 17;1–8.4.  Moritz ML, Kalantar-Zadeh K, Ayus JC. Ecstacy-associated hyponatremia: why are women at risk? Nephrol Dial Transpl. 2013;28(9):2206–9.5.  Swart RM, Hoorn EJ, Betjes MG, Zietse R. Hyponatremia and Inflammation: The Emerging Role of Interleukin-6 in Osmoregulation. Nephron Physiology. 2011;118(2):p45–51.6.  Qian Q. Hypernatremia. Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 2019 Mar 8;14(3):432–4.7.  Knepper MA, Kwon TH, Nielsen S. Molecular Physiology of Water Balance. Ingelfinger JR, editor. The New England journal of medicine. 2015 Apr 2;372(14):1349–58.8.  Workeneh BT, Jhaveri KD, Rondon-Berrios H. Hyponatremia in the cancer patient. Kidney International. 2020 Jun 1;1–47.9.  Portales-Castillo I, Sterns RH. Allostasis and the Clinical Manifestations of Mild to Moderate Chronic Hyponatremia: No Good Adaptation Goes Unpunished. American Journal of Kidney Diseases. 2019 Mar 1;73(3):391–9.10.  Decaux G, Musch W. Clinical Laboratory Evaluation of the Syndrome of Inappropriate Secretion of Antidiuretic Hormone. Clinical Journal of the American Society of Nephrology [Internet]. 2008 Jun 27;3(4):1175–84. Available from: https://cjasn.asnjournals.org/content/clinjasn/3/4/1175.full.pdf11.  Fernandes N. Hyponatremia and falls in the elderly in hospital setting Neychelle Fernandes MD, Mary Musuku MD, Arnold Eiser Md, FACP. Journal of the American Geriatrics Society. 2012;60:S66.12.  Braconnier P, Decaux G, Kengne FG. Hyponatremia as a risk factor for fractures: A meta analysis. Nephrology Dialysis Transplantation. 2015;30:iii67.13.  Sharma N, Verbalis JG, Manigrasso MB, Tam H, Barsony J, Xu Q. Hyponatremia causes bone loss and sarcopenia. J Bone Miner Res. 2011;26.

Met Liset van Dijk praat ik over een veel voorkomend fenomeen, namelijk therapie(on)trouw. Veel mensen nemen hun geneesmiddelen niet in zoals is afgesproken met hun arts. Hierdoor hebben mensen minder positieve effecten van hun geneesmiddelen. Met Liset praat ik over welke soorten therapieontrouw er nu allemaal zijn en wat mogelijke oorzaken hiervan zijn. Een buitengewoon interessant en relevant onderwerp, want therapieontrouw komt heel veel voor en gaat gepaard met hoge gezondheidskosten. Kortom reden genoeg om te luisteren naar dit interview. Veel luisterplezier.

In de vroege morgen treden er meer hartinfarcten en herseninfarcten op. Het blijkt dat onze bloeddruk een circadiaans ritme vertoont en dat de bloeddruk normaal >10% daling vertoont gedurende de nacht(dit wordt "dipping" genoemd . Sommigen mensen hebben een " non-dipping" patroon, wat wordt gezien als een verstoring in het circadiaanse ritme. Non-dipping is geassocieerd met een verhoogde kans op verdere schade aan hart en vaten en aan de nieren en heeft een verhoogd risico op sterfte door hart- en vaatziekten en op het verergeren van schade aan de nieren. In deze podcast wordt gesproken over het ritme van onze nieren (die betrokken zijn bij de regulatie van de bloeddruk) en van het ritme van het hartvaatstelsel. De resultaten van de Hygia trial worden besproken. In de Hygia trial werd duidelijk dat het innemen van de bloeddruk medicatie vlak voor het slapen een beschermend effect had tegen hart- en vaatziekten in vergelijk met het innemen van bloeddruk medicatie in de ochtend. Er zijn nog wel wat kanttekeningen te plaatsen bij de Hygia trial, ook deze worden besproken. Literatuur1.  Crespo JJ, Piñeiro L, Otero A, Castiñeira C, Ríos MT, Regueiro A, et al. Administration-Time-Dependent Effects of Hypertension Treatment on Ambulatory Blood Pressure in Patients With Chronic Kidney Disease. Chronobiology International [Internet]. 2012 Sep 24;30(1–2):159–75. Available from: https://www-tandfonline-com.proxy.library.uu.nl/doi/pdf/10.3109/07420528.2012.701459?needAccess=true2.  Hermida RC, Ayala DE, Mojon A, Fernandez JR. Bedtime Dosing of Antihypertensive Medications Reduces Cardiovascular Risk in CKD. Journal of the American Society of Nephrology [Internet]. 2011 Nov 30;22(12):2313–21. Available from: https://jasn.asnjournals.org/content/jnephrol/22/12/2313.full.pdf3.  Hermida RC, Crespo JJ, Domínguez-Sardiña M, Otero A, Moyá A, Ríos MT, et al. Bedtime hypertension treatment improves cardiovascular risk reduction: the Hygia Chronotherapy Trial. Eur Heart J. 2019;41(48):4565–76.4.  Wang C, Qiu X, Lv L, Huang J, Li S, Lou T, et al. Chronotherapy for hypertension in patients with chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis in non-black patients. International Urology and Nephrology. 2016 Nov 12;49(4):651–9.5.  Xie Z, Zhang J, Wang C, Yan X. Chronotherapy for morning blood pressure surge in hypertensive patients: a systematic review and meta-analysis. Bmc Cardiovasc Disor. 2021;21(1):274.6.  Hermida RC, Ayala DE, Smolensky MH, Mojón A, Fernández JR, Crespo JJ, et al. Chronotherapy improves blood pressure control and reduces vascular risk in CKD. Nature reviews Nephrology. 2013 Apr 23;9(6):358–68.7.  Castagna A, Pizzolo F, Chiecchi L, Morandini F, Channavajjhala SK, Guarini P, et al. Circadian exosomal expression of renal thiazide-sensitive NaCl cotransporter (NCC) and prostasin in healthy individuals. Martínez JLC, Lodeiro  Carlos, Santos HM, editors. PROTEOMICS - Clinical Applications [Internet]. 2015 Jun 16;9(5–6):623–9. Available from: https://www.readcube.com/articles/10.1002/prca.201400198?no_additional_access=1&tracking_referrer=onlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl&purchase_referrer=onlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl&publisher=wiley&access_api=1&parent_url=https:%2F%2Fonlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl%2Fdoi%2Fepdf%2F10.1002%2Fprca.201400198&preview=1&ssl=18.  Firsov D, Bonny O. Circadian regulation of renal function. Kidney International. 2010 Oct 1;78(7):640–5.9.  Costello HM, Gumz ML. Circadian Rhythm, Clock Genes, and Hypertension: Recent Advances in Hypertension. Hypertension. 2021;78(5):1185–96.10.  Mohandas R, Douma LG, Scindia Y, Gumz ML. Circadian rhythms and renal pathophysiology. J Clin Investigation. 2022;132(3):e148277.11.  Firsov D, Bonny O. Circadian rhythms and t

In deze apothekerspodcast wordt uitgelegd waarom ons lichaam een eigen ritme heeft en hoe dat ritme ontstaat. Het circadiaanse ritme (circa=ongeveer, diem=dag) is een ritme van ongeveer 24 uur. Bijna alle cellen in ons lichaam hebben zo'n 24-uurs ritme en dit ritme wordt in stand gehouden door CLOCK:BMAL1 eiwitten (transcriptiefacoren) die op hun beurt weer de aanmaak van PER (period) en CRY (cryptochrome) stimuleren. De klokken in ons lichaam worden door een "master clock" gereguleerd, die master clock bevind zich in de  Supra Chiasmatische Nucleus (SCN) en wordt gesynchroniseerd door licht dat in contact komt met intrinsic photosensitive Retinal Ganglionic Cells (ipRGC), die vervolgens via de Retino Hypothalamal Tract een signaal doorgeven aan de SCN, zodat deze zichzelf synchroniseert. Bij een jetlag is er een afwijking (logisch) tussen de blootstelling aan licht en het juiste tijdstip waarop PER en CRY worden geproduceerd. Hierdoor raakt ons lichaam tijdelijk uit balans. Voor veel aandoeningen speelt het circadiaanse ritme een rol, in de volgende apothekerspodcast zullen we daar verder op ingaan. Literatuur1.  Takahashi JS. Transcriptional architecture of the mammalian circadian clock. Nature Reviews Genetics [Internet]. 2016 Dec 19;18(3):164–79. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5501165/pdf/nihms866355.pdf2.  Patton AP, Hastings MH. The suprachiasmatic nucleus. Curr Biol. 2018;28(15):R816–22.3.  Hastings MH, Maywood ES, Brancaccio M. Generation of circadian rhythms in the suprachiasmatic nucleus. Nature Reviews Neuroscience. 2018 Jul 12;19(8):1–17.4.  Evans JA. Collective timekeeping among cells of the master circadian clock. Journal of Endocrinology [Internet]. 2016 Jul 9;230(1):R27–49. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4938744/pdf/nihms789172.pdf5.  Allada R, Bass J. Circadian Mechanisms in Medicine. New Engl J Med. 2021;384(6):550–61.6.  Schibler U, Gotic I, Saini C, Gos P, Curie T, Emmenegger Y, et al. Clock-Talk: Interactions between Central and Peripheral Circadian Oscillators in Mammals. Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology [Internet]. 2016 Jun 20;80:223–32. Available from: http://symposium.cshlp.org/content/80/223.full.pdf7.  Castagna A, Pizzolo F, Chiecchi L, Morandini F, Channavajjhala SK, Guarini P, et al. Circadian exosomal expression of renal thiazide-sensitive NaCl cotransporter (NCC) and prostasin in healthy individuals. Martínez JLC, Lodeiro  Carlos, Santos HM, editors. PROTEOMICS - Clinical Applications [Internet]. 2015 Jun 16;9(5–6):623–9. Available from: https://www.readcube.com/articles/10.1002/prca.201400198?no_additional_access=1&tracking_referrer=onlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl&purchase_referrer=onlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl&publisher=wiley&access_api=1&parent_url=https:%2F%2Fonlinelibrary-wiley-com.proxy.library.uu.nl%2Fdoi%2Fepdf%2F10.1002%2Fprca.201400198&preview=1&ssl=18.  Zhang R, Lahens NF, Ballance HI, Hughes ME, Hogenesch JB. A circadian gene expression atlas in mammals: Implications for biology and medicine. Proc National Acad Sci. 2014;111(45):16219–24.9.  Moore-Ede MC. Physiology of the circadian timing system: predictive versus reactive homeostasis. The American journal of physiology. 1986 May;250(5 Pt 2):R737-52.10.  Dibner C, Schibler U, Albrecht U. The Mammalian Circadian Timing System: Organization and Coordination of Central and Peripheral Clocks. Annual Review of Physiology [Internet]. 2010 Mar 17;72(1):517–49. Available from: https://www-annualreviews-org.proxy.library.uu.nl/doi/pdf/10.1146/annurev-physiol-021909-135821

In deze apothekerspodcast meer inzicht in de praktische zaken van minderen met zout, waarbij ik Odette Paling interview. Odette is diëtiste aan de Wageningen Universiteit en Research center (WUR). Wij bespreken onderandere mijn eigen ervaringen met minder zout eten, het gebruik van de zoutmeter.com en de eetmeter van het voedingscentrum. De verborgen zoutbronnen in voeding. Odette geeft allerlei tips die je kunt toepassen om gezonder te eten en minder zout te eten. Bronnenhttps://www.voedingscentrum.nl/nl/thema/apps-en-tools-voedingscentrum/mijn-eetmeter-app-online.aspxwww.zoutmeter.com

Zoutbeperking wordt naast stoppen met roken en afvallen aangeraden om de bloeddruk te verlagen. In deze apothekerspodcast gaan we wat dieper in op de effecten van zoutbeperking, we kijken naar de wetenschappelijke literatuur die is verschenen over dit onderwerp en bespreken deze. En wat blijkt: zoutbeperking van 3 gram zout per dag lijkt net zo effectief als behandeling met medicatie. De combinatie van een gezond dieet (DASH dieet) en zoutbeperking geeft een bloeddrukdaling van ruim 11 mm Hg systolisch. Zoutbeperking heeft nog meer effect in personen van Afrikaans Amerikaanse afkomst dan in blanke personen. Verder blijkt ook dat het toevoegen van 25% Kalium Chloride aan keukenzout positieve effecten heeft op sterfte, hart- en vaatziekten en herseninfarcten. Literatuur 1.  Sacks FM, Svetkey LP, Vollmer WM, Appel LJ, Bray GA, Harsha D, et al. Effects on Blood Pressure of Reduced Dietary Sodium and the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) Diet. New Engl J Medicine. 2001;344(1):3–10.2.  Bibbins-Domingo K, Chertow GM, Coxson PG, Moran A, Lightwood JM, Pletcher MJ, et al. Projected Effect of Dietary Salt Reductions on Future Cardiovascular Disease. New Engl J Medicine. 2010;362(7):590–9.3.  Neal B, Wu Y, Feng X, Zhang R, Zhang Y, Shi J, et al. Effect of Salt Substitution on Cardiovascular Events and Death. New Engl J Med. 2021;385(12):1067–77.4.  Ellison DH, Welling P. Insights into Salt Handling and Blood Pressure. New Engl J Med. 2021;385(21):1981–93.5.  Pimenta E, Gaddam KK, Oparil S, Aban I, Husain S, Dell’Italia LJ, et al. Effects of Dietary Sodium Reduction on Blood Pressure in Subjects With Resistant Hypertension. Hypertension. 2009;54(3):475–81.6.  He FJ, MacGregor GA. Effect of modest salt reduction on blood pressure: a meta-analysis of randomized trials. Implications for public health. J Hum Hypertens. 2002;16(11):761–70.7.  Nomura N, Shoda W, Uchida S. Clinical importance of potassium intake and molecular mechanism of potassium regulation. Clin Exp Nephrol. 2019;23(10):1175–80.

Bètablokkers (BB) remmen de werking van (nor)adrenaline, hierdoor daalt de hartfrequentie en daalt de bloeddruk. BB verlagen de sterfte ten opzichte van een placebo, maar zijn minder effectief ten opzichte van andere bloeddrukverlagers. Er zijn bèta-1 selectieve BB die werken vooral op het hart en niet selectieve BB, die ook de bèta-2 receptoren op de longen blokkeren, waardoor benauwdheid kan ontstaan.  BB worden niet in verband gebracht met het optreden van depressie of psychiatrische bijwerkingen.Literatuur1.  Ziff OJ, Samra M, Howard JP, Bromage DI, Ruschitzka F, Francis DP, et al. Beta-blocker efficacy across different cardiovascular indications: an umbrella review and meta-analytic assessment. Bmc Med. 2020;18(1):103.2.  Wiysonge CS, Bradley HA, Volmink J, Mayosi BM, Opie LH. Beta‐blockers for hypertension. Cochrane Db Syst Rev. 2017;2017(1):CD002003.3.  Riemer TG, Fuentes LEV, Algharably EAE, Schäfer MS, Mangelsen E, Fürtig M-A, et al. Do β-Blockers Cause Depression? Hypertension. 2021;77(5):1539–48.4.  Kubota Y, Tay WT, Teng TK, Asai K, Noda T, Kusano K, et al. Impact of beta‐blocker use on the long‐term outcomes of heart failure patients with chronic obstructive pulmonary disease. Esc Hear Fail. 2021;8(5):3791–9.5.  Zhang X-Y, Soufi S, Dormuth C, Musini VM. Time course for blood pressure lowering of beta‐blockers with partial agonist activity. Cochrane Db Syst Rev. 2020;9(9):CD010054.

Myocarditis, ontsteking van de hartspier komt voor als bijwerking van mRNA vaccins, het risico hierop is echter 1000 x zo laag als bij een active infectie met het SARS-COV-2 virus zelf. In die zin zou je kunnen zeggen dat vaccinatie dus ook beschermd tegen een ontsteking van de hartspier. Het risico is hoger bij mannen onder de 30 jaar. Literatuur 1.  Aikawa T, Takagi H, Ishikawa K, Kuno T. Myocardial injury characterized by elevated cardiac troponin and in‐hospital mortality of COVID‐19: an insight from a meta‐analysis. J Med Virol. 2020;93(1):10.1002/jmv.26108.2.  Maiese A, Frati P, Duca FD, Santoro P, Manetti AC, Russa RL, et al. Myocardial Pathology in COVID-19-Associated Cardiac Injury: A Systematic Review. Diagnostics. 2021;11(9):1647.3.  Mevorach D, Anis E, Cedar N, Bromberg M, Haas EJ, Nadir E, et al. Myocarditis after BNT162b2 mRNA Vaccine against Covid-19 in Israel. New Engl J Medicine. 2021;385(23):NEJMoa2109730.4.  Heymans S, Cooper LT. Myocarditis after COVID-19 mRNA vaccination: clinical observations and potential mechanisms. Nat Rev Cardiol. 2022;19(2):75–7.5.  Witberg G, Barda N, Hoss S, Richter I, Wiessman M, Aviv Y, et al. Myocarditis after Covid-19 Vaccination in a Large Health Care Organization. New Engl J Medicine. 2021;385(23):NEJMoa2110737.6.  Montgomery J, Ryan M, Engler R, Hoffman D, McClenathan B, Collins L, et al. Myocarditis Following Immunization With mRNA COVID-19 Vaccines in Members of the US Military. Jama Cardiol. 2021;6(10):1202–6.7.  Vojdani A, Kharrazian D. Potential antigenic cross-reactivity between SARS-CoV-2 and human tissue with a possible link to an increase in autoimmune diseases. Clin Immunol Orlando Fla. 2020;217:108480–108480.8.  Heymans S, Eriksson U, Lehtonen J, Cooper LT. The Quest for New Approaches in Myocarditis and Inflammatory Cardiomyopathy. J Am Coll Cardiol. 2016;68(21):2348–64.

Calcium Antagonisten remmen de instroom van Calcium in de cel en verlagen daarmee de spiersamentrekking . Hierdoor neemt de diameter van de vaten toe (ze trekken immers niet meer samen). Er zijn verschillende calciumkanalen, L-type en T-type zijn de belangrijkste, maar er zijn er nog meer, deze vallen buiten het bestek van deze podcast. Calciumantagonisten hebben als bijwerking vochtophoping (oedeem), duizeligheid, hoofdpijn en blozen, maar kunnen ook de spanning van de slokdarmsfincter verlagen, waardoor ze zuurbranden kunnen verergeren.  Calciumantagonisten zijn effectief als eerstelijns bloeddrukverlager, mogelijk verminderen ze het aantal herseninfarcten en het aantal cardiovasculaire gebeurtenissen. Calciumantagonisten worden ook voor andere aandoeningen dan hoge bloeddruk gebruikt.Literatuur1.  Ang HT, Lim KK, Kwan YH, Tan PS, Yap KZ, Banu Z, et al. A Systematic Review and Meta-Analyses of the Association Between Anti-Hypertensive Classes and the Risk of Falls Among Older Adults. Drug Aging. 2018;35(7):625–35.2.  Katz AM. Calcium channel diversity in the cardiovascular system. J Am Coll Cardiol. 1996;28(2):522–9.3.  Godfraind T. Discovery and Development of Calcium Channel Blockers. Front Pharmacol. 2017;8:286.4.  Lin Y-C, Lin J-W, Wu M-S, Chen K-C, Peng C-C, Kang Y-N. Effects of calcium channel blockers comparing to angiotensin-converting enzyme inhibitors and angiotensin receptor blockers in patients with hypertension and chronic kidney disease stage 3 to 5 and dialysis: A systematic review and meta-analysis. Plos One. 2017;12(12):e0188975.5.  Wright JM, Musini VM, Gill R. First‐line drugs for hypertension. Cochrane Db Syst Rev. 2018;2018(4):CD001841.6.  He T, Liu X, Li Y, Liu XY, Wu QY, Liu ML, et al. High-dose calcium channel blocker (CCB) monotherapy vs combination therapy of standard-dose CCBs and angiotensin receptor blockers for hypertension: a meta-analysis. J Hum Hypertens. 2017;31(2):79–88.7.  Palla M, Ando T, Androulakis E, Telila T, Briasoulis A. Renin‐Angiotensin System Inhibitors vs Other Antihypertensives in Hypertensive Blacks: A Meta‐Analysis. J Clin Hypertens. 2017;19(4):344–50.8.  Zamponi GW, Striessnig J, Koschak A, Dolphin AC. The Physiology, Pathology, and Pharmacology of Voltage-Gated Calcium Channels and Their Future Therapeutic Potential. Pharmacol Rev. 2015;67(4):821–70.

Bloeddruk regulatie bij mensen met een slechte nierfunctie is moeilijk te bereiken. In het verleden werden thiazide diuretica niet geadviseerd bij een eGFR<30 ml/min. Diverse kleine onderzoeken toonden aan dat het thiazide achtige diureticum chloortalidon (CT) toch wel een effect kon hebben op de bloeddruk. Onderzoeker, nefroloog Rajiv Agarwal onderzocht of CT bij mensen met een eGFR van 15-29 ml/min veilig gebruikt kon worden en een bloeddrukdaling teweeg bracht. De resultaten van dit onderzoek worden in deze apothekerspodcast actueel besproken. Graag ontvang ik feedback hierover, zodat ik weet of u als luisteraar het interessant en zinvol vindt als er nieuwe ontwikkelingen op het gebied van geneesmiddelen plaatsvinden. U kunt dat doen via twitter (@HarmGeers) of door uw feedback te sturen naar apothekerspodcast@gmail.com. Veel luisterplezier!Literatuur1.  Agarwal R, Sinha AD, Cramer AE, Balmes-Fenwick M, Dickinson JH, Ouyang F, et al. Chlorthalidone for Hypertension in Advanced Chronic Kidney Disease. New Engl J Med. 2021;385(27):2507–19.2.  Agarwal R, Sinha AD, Pappas MK, Ammous F. Chlorthalidone for Poorly Controlled Hypertension in Chronic Kidney Disease: An Interventional Pilot Study. American Journal of Nephrology [Internet]. 2014;39(2):171–82. Available from: http://www.karger.com.proxy.library.uu.nl/Article/Pdf/3586033.  Geers H. Het gebruik van thiazidediuretica bij een zeer lage glomerulaire filtratiesnelheid. https://www.npfo.nl/artikel/het-gebruik-van-thiazidediuretica-bij-een-zeer-lage-glomerulaire-filtratiesnelheid 4.  MD RA, MD ADS. Thiazide diuretics in advanced chronic kidney disease. JASH. 2012 Sep 10;6(5):299–308.5.  Sinha AD, Agarwal R. Thiazide Diuretics in Chronic Kidney Disease. Current Hypertension Reports. 2015 Mar 8;17(3):1–6.6.  MD ADS, MD RA. Thiazides are useful agents in CKD. JASH. 2016 Apr 1;10(4):288–9.7.  Peterzan MA, Hardy R, Chaturvedi N, Hughes AD. Meta-Analysis of Dose-Response Relationships for Hydrochlorothiazide, Chlorthalidone, and Bendroflumethiazide on Blood Pressure, Serum Potassium, and Urate. Hypertension. 2012;59(6):1104–9.

Angiotensine Receptor Blokkers of ARB's worden ook wel sartanen genoemd. Ze werken net een stapje verder in de keten dan ACE remmers. Ze blokkeren de angiotensine 2 receptor waardoor angiotensine II zijn werking niet goed kan uitoefenen en waardoor de bloeddruk daalt. Sartanen hebben hetzelfde effect op de bloeddruk als ACE-remmers, maar hebben minder vaak prikkelhoest als bijwerking. Verder bestaan ze minder lang dan ACE remmers en is er met ACE remmers meer ervaring opgedaan. ARB's hebben positieve effecten op mensen met diabetes en chronische nierschade. In 2018 werd er bij een aantal sartanen vervuiling met NDMA aangetroffen, een kankerverwekkende stof, die ontstond bij een aangepaste syntheseroute. Inmiddels lijken de problemen met vervuilde sartanen weer te zijn opgelost. Literatuur1.  Helmer A, Slater N, Smithgall S. A Review of ACE Inhibitors and ARBs in Black Patients With Hypertension. Ann Pharmacother. 2018;52(11):1143–51.2.  Dimou C, Antza C, Akrivos E, Doundoulakis I, Stabouli S, Haidich AB, et al. A systematic review and network meta-analysis of the comparative efficacy of angiotensin-converting enzyme inhibitors and angiotensin receptor blockers in hypertension. J Hum Hypertens. 2019;33(3):188–201.3.  Jilesen D, Kramers C, Kerkvliet K, Bosch F, Vervuiliing van valsartan, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2019: 163, D3699.4.  Wang K, Hu J, Luo T, Wang Y, Yang S, Qing H, et al. Effects of Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors and Angiotensin II Receptor Blockers on All-Cause Mortality and Renal Outcomes in Patients with Diabetes and Albuminuria: a Systematic Review and Meta-Analysis. Kidney Blood Press Res. 2018;43(3):768–79.

ACE remmers zijn beschikbaar als prodrug of als niet prodrug, ze remmen de afgifte van aldosteron via remming van het Angiotensin Converting Enzyme. Daarmee remmen ze het Renine Angiotensin Aldosteron Syteem (RAAS). ACE-remmers hebben als bijwerkingen hoest, deze bijwerking kan ook na langdurig gebruik nog optreden. Verhoging van het Kalium en een daling van de nierfunctie. Op lange termijn beschermen ze de nieren juist tegen verdere achteruitgang. Ze zijn een belangrijk wapen tegen achteruitgang van de nieren bij chronische nierschade en bij albuminurie en proteinurie (eiwit in de urine). ACE remmers hebben een matig bloeddrukverlagend effect, waarschijnlijk omdat het RAAS niet bij iedereen met een hoge bloeddruk opgereguleerd is. Bij hartfalen en na een hartinfarct is dat wel het geval en zal het bloeddrukdalend effect groter zijn. Literatuur1.  Zhang Y, He D, Zhang W, Xing Y, Guo Y, Wang F, et al. ACE Inhibitor Benefit to Kidney and Cardiovascular Outcomes for Patients with Non-Dialysis Chronic Kidney Disease Stages 3–5: A Network Meta-Analysis of Randomised Clinical Trials. Drugs. 2020;80(8):797–811.2.  Brown NJ, Vaughan DE. Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors. Circulation. 1998;97(14):1411–20.3.  Heran BS, Wong MM, Heran IK, Wright JM. Blood pressure lowering efficacy of angiotensin converting enzyme (ACE) inhibitors for primary hypertension. Cochrane Db Syst Rev. 2008;(4):CD003823.4.  Sinha AD, Agarwal R. Clinical Pharmacology of Antihypertensive Therapy for the Treatment of Hypertension in Chronic Kidney Disease. Clin J Am Soc Nephro. 2018;14(5):CJN.04330418.5.  Wang GM, Li LJ, Tang WL, Wright JM. Renin inhibitors versus angiotensin converting enzyme (ACE) inhibitors for primary hypertension. Cochrane Db Syst Rev. 2020;10(10):CD012569.6.  He D, Zhang Y, Zhang W, Xing Y, Guo Y, Wang F, et al. Effects of ACE Inhibitors and Angiotensin Receptor Blockers in Normotensive Patients with Diabetic Kidney Disease. Horm Metab Res. 2020;52(05):289–97.

Kaliumsparende diuretica bestaan uit mineraal receptor antagonisten (MRA) zoals spironolacton, eplerenon en finrenon en uit remmers van het Epitheliale Natrium Kanaal (ENaC). Deze aflevering gaat over de remmers van ENaC, amiloride en triamtereen. Er wordt uitgelegd wat de rol is van ENaC in hypertensie en waarom de ENaC remmers juist kaliumsparend werken. Verder wordt er ingegaan op mogelijke nieuw toepassingen van de ENaC remmers en het voordeel van deze middelen in speciale groepen. ENaC remmers worden in de praktijk in Nederland vooral gecombineerd met thiazide diuretica (zie aflevering #51). Literatuur1.  Sun Q, Sever P. Amiloride: A review. J Renin-angio-aldo S. 2020;21(4):1470320320975893.2.  Hoorn EJ, Ellison DH. Diuretic Resistance. Am J Kidney Dis. 2017;69(1):136–42.3.  Vallée C, Howlin B, Lewis R. Ion Selectivity in the ENaC/DEG Family: A Systematic Review with Supporting Analysis. Int J Mol Sci. 2021;22(20):10998.4.  Tetti M, Monticone S, Burrello J, Matarazzo P, Veglio F, Pasini B, et al. Liddle Syndrome: Review of the Literature and Description of a New Case. Int J Mol Sci. 2018;19(3):812.5.  Hinrichs GR, Jensen BL, Svenningsen P. Mechanisms of sodium retention in nephrotic syndrome. Curr Opin Nephrol Hy. 2020;29(2):207–12.6.  Mutchler SM, Kleyman TR. New insights regarding epithelial Na+ channel regulation and its role in the kidney, immune system and vasculature. Curr Opin Nephrol Hy. 2019;28(2):113–9.7.  Svenningsen P, Hinrichs GR, Zachar R, Ydegaard R, Jensen BL. Physiology and pathophysiology of the plasminogen system in the kidney. Pflügers Archiv - European J Physiology. 2017;469(11):1415–23.8.  Jones E, Rayner B. The importance of the epithelial sodium channel in determining salt sensitivity in people of African origin. Pediatr Nephrol. 2021;36(2):237–43.9.  Svenningsen P, Andersen H, Nielsen LH, Jensen BL. Urinary serine proteases and activation of ENaC in kidney—implications for physiological renal salt handling and hypertensive disorders with albuminuria. Pflügers Archiv - European J Physiology. 2015;467(3):531–42.

Thiazide diuretica worden ook wel plastabletten genoemd, de hoeveelheid die je extra moet plassen na inname van deze tabletten valt echter bijzonder mee. Ze zijn al erg oud en er is heel veel ervaring mee opgedaan. Ze hebben een zeer gunstig bijwerkingen profiel en worden goed verdragen doorgaans. Ze verhogen de uitscheiding van natrium en water via de nier. In de ALLHAT studie, de grootste studie die gedaan is op het gebied van bloeddrukverlagers, bleek dat chloortalidon betere uitkomsten had dan lisinopril en amlodipine. Een bijkomend voordeel is dat chloortalidon ook nog eens heel goedkoop is ten opzichte van deze nieuwere middelen. Bijwerkingen van thiazide diuretica zijn laag natrium, laag kalium, minder calcium in de urine, verhoging van het urinezuur en een lichte stijging van de glucosespiegel. Controle van natrium, kalium en de nierfunctie wordt aanbevolen voor de start en 10-14 dagen na het starten van de therapie. Literatuur1.  Group TAO and C for the ACR. Major Outcomes in High-Risk Hypertensive Patients Randomized to Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitor or Calcium Channel Blocker vs Diuretic: The Antihypertensive and Lipid-Lowering Treatment to Prevent Heart Attack Trial (ALLHAT). Jama. 2002;288(23):2981–97.2.  Subramanya AR, Ellison DH. Distal Convoluted Tubule. Clinical Journal of the American Society of Nephrology [Internet]. 2014 Dec 5;9(12):2147–63. Available from: https://cjasn.asnjournals.org/content/clinjasn/9/12/2147.full.pdf3.  Omar HR, Komarova I, El-Ghonemi M, Fathy A, Rashad R, Abdelmalak HD, et al. Licorice abuse: time to send a warning message. Therapeutic Advances in Endocrinology and Metabolism. 2012 Aug 7;3(4):125–38.4.  Loffing J, Korbmacher C. Regulated sodium transport in the renal connecting tubule (CNT) via the epithelial sodium channel (ENaC). Pflügers Archiv - European J Physiology. 2009;458(1):111–35.5.  William JH, Danziger J. Proton-pump inhibitor-induced hypomagnesemia: Current research and proposed mechanisms. World journal of nephrology. 2016 Mar;5(2):152–7.6.  William JH, Richards K, Danziger J. Magnesium and Drugs Commonly Used in Chronic Kidney Disease. Advances in chronic kidney disease. 2018 May;25(3):267–73.